تضمینی برای توافق

در نودمین روز از دولت دوم دونالد ترامپ دور دوم مذاکرات اتمی ایران و آمریکا در رم ایتالیاآغاز شد و بنا به نقل قول طرفین این دور از مذاکرات هم مثبت بوده است.چه آنکه طرفین تصمیم گرفته اند مذاکرات فنی را روز چهارشنبه همین هفته در سطح کارشناسان و شنبه آینده در سطح سیاسی مجددا ادامه دهند. اگرچه مذاکرات فنی مشخصا در طرف آمریکایی توسط کارشناسانی از دو وزارتخانه «خارجه» و «انرژی» این کشور که از قضا وزرای این دو وزارتخانه موضعی مخالفت‌جویانه علیه توافق گرفته اند، انجام خواهد شد، اما اگر اراده دولت آمریکا برای حصول توافق جدی باشد این دو عضو کابینه به همراه بقیه ی اعضایی که ساز مخالف می زنند، نقش پلیس بد را بازی می کنند؛ ازاین رو روزهای آینده از این حیث بسیار مهم است.به ویژه آنکه ترامپ در کنش های اخیرش چون وعده پایان جنگ اسرائیل (اشغالگر) در غزه و جنگ اوکراین، همینطور جنگ جدید تعرفه‌ای‌اش ناکام بوده و به دنبال ایجاد دستاوردیست تا بتواند در سطح سیاسی آن را به پایگاه رایش در آمریکا همینطور عرصه ی بین المللی نشان دهد.البته با توجه به پیچدگی های بالای نظام حاکم بر روابط بین الملل، همینطور ویژگی‌های شخصیتی ترامپ خوشبینی‌ها باید با احتیاط زیاد باشد. موضوع پر اهمیت دیگر دیدارهای دیپلماتیک متعدد و پی در پی هست که انجام شده و در شرف انجام است. علاوه بر سفر وزیر خارجه به روسیه وسفر آتی اش به چین،سفر وزیر دفاع و برادر ولیعهد کنونی «عربستان» به ایران هم بسیار مهم است.

این دیدار مهم که با عالی‌ترین مقام کشورمان یعنی رهبری هم صورت گرفته به علاوه با سایر مقامات عالی رتبه کشور، اهمیتش دو چندان است. بدیهیست که اتکا بر ظرفیت‌های داخلی و محوریت رابطه با همسایگان از سیاست‌های تغییر‌ناپذیر کشور باید باشد. همه این رویدادها را باید در یک پازل بزرگتری دید و این یعنی آنکه شاهد ترتیبات امنیتی متفاوت همینطور نوع متفاوتی از مناسبات بین کشورهای منطقه و قدرت‌های فرامنطقه ای خواهیم بود. سرعت این تحولات هم به اندازه‌ای بالاست که بسیاری از کارشناسان را متعجب ساخته، اما به اذعان همین کارشناسان، سرعت بالای تحولات کنونی از ویژگی های ذاتی و حقیقت اتمسفر فعلی حاکم بر منطقه و جهان است و گریزی از تطبیق دادن با این تحولات شتابان نیست.به تعبیر دیگر هر کشوری که نتواند خود را با این شرایط جدید تطبیق دهد و منافع ملی اش را تامین کند دچار زیان‌هایی جبران‌ناپذیر خواهد شد. یکی از درس‌هایی که کشورمان از تجارب ناموفق گذشته باید بگیرد الصاق «پیوستی اقتصادی»به هر گونه توافق سیاسی‌است چون این پیوست اقتصادی یکی از ضمانت‌های اصلی دوام وقوام هر نوع توافقیست چون منافع طرفین را تا حدود زیادی تامین می کند. بنابراین یک شرط لازم برای این مهم باید باشد.اشتباهی که در مورد برجام صورت گرفت عدم توجه به این شرط بود.البته به نظر می‌آید مقامات عالی‌رتبه کشور به این مهم پی برده‌اند و در قالب پیشنهاداتی چون سرمایه‌گذاری، اشاراتی به آن داشته‌اند.پرواضح است در این زمینه جای کار بسیار است چه آنکه با داشتن زیر ساخت‌های کنونی در کشورمان قادر به پی‌ریزی مناسبات گسترده ای با خارج نیستیم.به همین علت توان جذب سرمایه گذاری خارجی در مقیاسی بالا را نداریم. همینطور به دلیل عقب‌افتادگی زیاد سیستم مالی و بانکی کشور با دنیا، به علت تحریم های طولانی مدت، از این حیث نیز مشکلات زیادی داریم. برخی خود تحریمی‌ها چون نپیوستن به FATF و قرار گرفتن در لیست سیاه نیز قوز بالای قوز شده است. مسئله بسیار مهم دیگر لزوم ایجاد اصلاحات گسترده اقتصادی است. اقتصاد بیمار ما باید با برنامه‌ریزی‌های مدون درمان گردد تا ضمن شفافیت بیشتر و فساد‌زدایی، کارایی اش بهبود یافته تا امکان شکل‌گیری اقتصادی رقابتی برای کشور فراهم گردد. امید است با فراهم شدن بسترهای مورد نیاز در نیل به این شرط لازم، دستیابی به توافقی مفید، محقق گردد.