تجارت طلایی پرورش صدف

سهم بازار صدف در دنیا

پیش‌بینی می‌شود بازار جهانی صدف طی سالهای 2025-2034 با نرخ رشد مرکب سالانه 3.5 درصد رشد کند. طبق تحلیل‌های انجام شده توسط Expert Market Research، انتظار می‌رود بازار طی سال‌های پیش‌رو با رونق بیشتری نسبت به قبل مواجه شود. در بین کشورهای دنیا، چین حدود ۸۵ درصد از صدف‌های پرورشی جهان را تولید می‌کند. علاوه بر این، در اروپا، فرانسه بزرگترین تولیدکننده صدف است. این کشور با بیش از دو هزار مایل خط ساحلی شناخته می‌شود که به تولید صدف کمک می‌کند. پس از آن، کره جنوبی با تولید سالانه 300 هزار تن در سال، به سومین تولیدکننده بزرگ دنیا در زمینه صدف خوراکی تبدیل شده است. این کشور قصد دارد طی پنج سال آینده تولید خود را به 400 هزار تن در سال برساند. این اقدام درآمد فروش صدف خوراکی کره جنوبی را از ۸۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۳ به ۱۶۰ میلیون دلار خواهد رساند.

پیشینه پرورش صدف در کشور

اولین مجموعه مدار بسته پرورش صدف خوراکی در ایران، در بوشهر و در زمینی به مساحت ۵ هزار متر مربع در بخش دلوار شهرستان تنگستان ایجاد شده است. برآوردها حاکی از آن است که شهریور امسال ۲۵ تن محصول از این سایت برداشت شود. این صدف‌های خوراکی از صدف‌های بومی کشور است که با توجه به نیاز نداشتن به غذای کنسانتره، هزینه تولید پایینی دارد چراکه غذای آن‌ها از ریز جلبک‌های درون آب دریا تامین می‌شود. این صدف‌ها افزون‌بر استفاده خوراکی، در صنایع دارویی، آرایشی بهداشتی و صنعت تصفیه فاضلاب شهری کاربرد دارد. گفتنی است دوره پرورش صدف خوراکی ۱۲ ماه است و در سال دوم پرورش می‌توان هر سه ماه محصول برداشت کرد. جالب است بدانید پس از چندین سال تولید صدف، مولدها از بین می‌روند که می‌توان آن‌ها را به عنوان صدف خوراکی فروخت و پوسته آن را که حاوی ۹۰ درصد کربنات کلسیم است را پودر کرده و در صنعت غذای دام و طیور و حتی کپسول‌های خوراکی برای انسان مورد بهره‌برداری قرار داد. پرورش این محصول سودآوری بسیار بالا و در حدود ۱۳۰ درصدی دارد.

مروارید محصول برخی از گونه‌های صدف است که به طور رسمی نرم تنان دو کفه‌ای نامیده می‌شوند. این مهره‌های ارزشمند زمانی در دل صدف ایجاد می‌شوند که مواد تحریک کننده در بافت نرم پوسته صدف قرار بگیرند و صدف برای محافظت از خود، پوششی برای محرک ایجاد می‌کند، این پوشش که "nacre" نامیده می شود، در لایه‌های نازک متعددی ایجاد شده و یک پوشش رنگین کمانی روی محرک ایجاد می‌کند که در این صورت محصول به دست آماده یک مروارید است. در این میان مرواریدهایی وجود دارند که زمان تولید یا اشکال نامنظمی دارند یا از دره کیفیتی خارج هستند که می‌تواند به عنوان مواد اولیه محصولات آرایشی و بهداشتی در ماسک‌های صورت، کرم پودر، رژ لب و شامپو استفاده شود و در بسته‌های ۵۰ میلی گرمی برای مصارف آرایشی و بهداشتی عرضه شود. گفتنی است؛ مرواریدها معمولاً از ۴۵۰ هزار تومان تا ۳ میلیون تومان قیمت می‌خورند. اگر شناسنامه‌دار شوند برحسب اندازه و قیراط از ۷ تا ۱۵ میلیون تومان قیمت می‌خورند. به طور معمول وزن هر مروارید معادل یک قیراط است. بهترین و خوش حالت‌ترین آن، مروارید غلطان است که گرد است.

میزان سرمایه‌گذاری لازم برای ورود به این صنعت چقدر است؟

برای راه‌اندازی یک مزرعه پرورش صدف، بسته به اندازه و ظرفیت پروژه، سرمایه‌گذاری اولیه از پنج میلیارد ریال تا 120 میلیارد ریال نیاز است البته هزینه‌های اولیه می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی متغیر باشد؛ به ویژه در پروژه‌هایی که شامل تولید قفس‌های پرورشی و سیستم‌های پیشرفته هستند؛ نیاز به غذاریزی دستی ندارد و از ریز جلبک‌های درون آب تغذیه می‌کند. به علاوه مزیت پرورش‌گونه‌های بومی، پاک بودن آن‌ها است چراکه مورد تایید محیط زیست و شیلات قرار دارد و مثل میگو نیست که نگران بیماری آن باشیم لذا فرصت خوبی برای سرمایه‌گذاری است. در خصوص بازار صدف نیز باید گفت که در زمینه صادرات پتانسیل فروش 500 تن صدف نیز وجود دارد و درآمد آن نیز قابل توجه است. اما در بازار داخل هنوز چندان جا نیافتاده است. با این وجود در حال حاضر هر کیلو صدف اویستر وحشی در بازار از کیلویی 600 هزار تومان به بالا قیمت می‌خورد.

آیا پرورش، فروش و خوردن صدف حلال است؟

پیش از مصرف هر نوع غذای دریایی مانند صدف، بهتر است شخص مسلمان با مراجعه به فقیه مرجع خود، از حکم شرعی آن مطمئن شود. اما به طور کلی اکثر مراجع خوردن صدف را جایز نمی‌دانند. با این وجود چند نوع گونه بومی صدف وجود دارد که آیت الله علوی گرگانی تکثیر و پرورش این نوع صدف‌ها را حلال می‌داند. البته خرید و فروش صدف و سایر حیوانات آبزی به اتفاق اکثر مراجع حلال است.

بررسی تطبیقی آیات قرآن و احادیث درباره غذای دریایی

در بررسی آیات قرآن، دو آیه مهم در رابطه با غذای دریایی مطرح است:

سوره مائده، آیه ۹۶: «أُحِلَّ لَكُمْ صَيْدُ الْبَحْرِ وَ طَعَامُهُ…»

سوره نحل، آیه ۱۴: «وَ هُوَ الَّذِی سَخَّرَ الْبَحْرَ… تَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ لَحْمًا طَرِیًّا…»

این آیات به‌صورت کلی اجازه استفاده از منابع غذایی دریایی را داده‌اند؛ اما در فقه شیعه، روایات اهل بیت (ع) معیار تفسیر این آیات بوده و موجب محدود شدن حکم به ماهی فلس‌دار شده‌اند. در مقابل، اهل سنت (به‌ویژه سه مذهب اصلی به‌جز حنفی) این آیات را عام و بی‌قید تفسیر کرده‌اند. بنابراین تکیه آن‌ها بر ظاهر آیات، زمینه حلیت گسترده‌تر غذای دریایی، از جمله صدف، را فراهم کرده است.

استاندارد حلال در صنعت غذایی در این خصوص چه می‌گوید؟

براي درك چگونگی قابل پذیرش بودن ماهی و غذاهاي دریایی، فرد باید از قوانین موجود در حوزه‌هاي مختلف علوم اسلامی اطلاع داشته باشد. این موضوع به فرهنگ زندگی مسلمانان در مناطق مختلف نیز بستگی دارد. همه مسلمانان ماهی‌های دارای فلس را حلال می‌دانند. در حالی‌که بعضی گروه‌های ماهی‌هاي فاقد فلس مثل گربه ماهی را حلال نمی‌دانند. اختلاف نظر بیشتري در میان مسلمانان در مورد غذاهاي دریایی به‌خصوص اویستر، کلم (نوعی صدف خوراکی)، ماهی مرکب و سخت پوستان مثل، میگو، اسکوئید، کرب، لابستر وجود دارد. محدودیت‌ها نه تنها در مورد ماهی و غذاهاي دریایی بلکه همچنین براي طعم‌های غذایی مشتق شده از این محصولات نیز به‌کار گرفته می‌شود.