ترمزهای فرهنگی و اقتصادی

خانواده‌ها رضایت نمی‌دهند که دخترشان برای رفتن به مدرسه کنار جاده بایستد

معلم جاسکی در پاسخ به این پرسش ابتدا از مشکلات آموزشی در مناطق محروم این شهرستان سخن گفت و در ادامه مهم‌ترین عامل ترک‌تحصیل دانش‌آموزان را فقر و نبود امکانات آموزشی عنوان کرد. این معلم که نخواست نامش منتشر شود، گفت:«در منطقه ما هم دانش‌آموز دختر ترک‌تحصیلی داریم هم پسر، اما تعداد دخترها بیشتر است. رفت‌وآمد برای دختران سخت‌تر است. پسرها معمولاً کنار جاده منتظر می‌مانند تا وسیله‌ای گیرشان بیاید، ولی برای دخترها چنین چیزی واقعاً دشوار است. خانواده‌ها هم اغلب رضایت نمی‌دهند که دخترشان برای رفتن به مدرسه کنار جاده بایستد.»

وی ادامه داد: «بیشتر خانواده‌ها در اینجا از نظر مالی شرایط خوبی ندارند. مثلاً دانش‌آموز تا پنجم یا ششم ابتدایی درس می‌خواند، ولی بعد از آن دیگر ادامه نمی‌دهد، چون خانواده نمی‌تواند هزینه رفت‌وآمد، لوازم‌التحریر، لباس یا کتاب را تأمین کند. خانواده‌ها آرزو دارند فرزندشان مثل بقیه، پزشک یا معلم شود، اما دستشان به جایی نمی‌رسد.»

یک ماه انتظار برای انتقال کانکس

این معلم با اشاره به وضعیت زیرساخت‌های آموزشی در روستاهای جاسک افزود:«کمبود امکانات در منطقه خیلی جدی است. همین حالا یک مدرسه در یکی از روستاها تعطیل مانده، چون قرار بود یک کانکس از یک روستای دیگر منتقل شود، اما بیش از یک ماه است که جابه‌جا نشده. می‌گویند جرثقیل نیست یا بودجه نیست. یک ماه از سال تحصیلی گذشته، یک کانکس جا به جا نکرده‌اند؛ خدا می‌داند تا آبان هم برسد یا نه.»

او با اشاره به نقش خانواده در موفقیت فرزندان گفت:«خانواده تأثیر خیلی زیادی دارد. اینجا خانواده‌ها می‌گویند دخترها تا پنجم و ششم ابتدایی بخوانند کافی‌ست؛ بعضی‌های دیگر اجازه نمی‌دهند دوره ابتدایی بچه‌هایشان هم کامل شود و به طعنه می‌گویند:«فلانی دکتر و مهندس شد بسه». من خودم روستایی هستم. از کل جمعیت روستای ما دو یا نهایتا سه نفر لیسانس دارند. خانواده‌ نقش اساسی دارد در اینکه بچه‌ها ادامه تحصیل بدهند یا نه. اگر خانواده من پشتم نبود، من هم به اینجا نمی‌رسیدم. پدرم کارگر بود و مادرم خانه‌دار، ولی با همان کارگری حمایتم کردند تا درس بخوانم.»

این معلم با ابراز امیدواری نسبت به بهبود وضعیت آموزشی در منطقه افزود:«امسال نسبت به سال‌های قبل کمی شرایط بهتر شده. چون مدرسه‌ای نزدیک‌تر در یکی از روستاها افتتاح شده و تعدادی از دخترها توانسته‌اند تا پایه هفتم ادامه تحصیل دهند. امیدوارم این روند ادامه پیدا کند.»

وی در پایان از مسئولان آموزش‌وپرورش خواست توجه بیشتری به مدارس مناطق محروم داشته باشند: «اگر امکانات فراهم شود و مثلاً سرویس رفت‌وآمد برای دانش‌آموزان در نظر گرفته شود، قطعاً می‌توان جلوی بسیاری از موارد ترک‌تحصیل را گرفت. ولی تا وقتی همین مشکلات ساده مثل جابه‌جایی یک کانکس هم ماه‌ها طول می‌کشد، نباید انتظار بهبود وضعیت را داشت.»

دانش‌آموزان در تحصیل آینده‌ای نمی‌بینند

یکی از معلمان جزیره قشم وضعیت نگران‌کننده ترک تحصیل در میان دانش‌آموزان دختر و پسر این منطقه را تشریح کرد و گفت:«به نظر من مهم‌ترین دلیل ترک تحصیل در قشم، مشکلات اقتصادی است. بسیاری از نوجوان‌ها از سنین پایین سرِ کار می‌روند، چون می‌بینند درس خواندن و حتی رفتن به دانشگاه، تضمینی برای شغل خوب و درآمد مناسب ندارد.» او افزود:«در نسل من خیلی‌ها رشته‌های مرتبط با نفت را انتخاب کردند، اما هیچ‌کدام در پالایشگاه‌ها و شرکت‌های نفتی قشم استخدام نشدند. آن تعداد محدودی هم که جذب شدند، در مشاغل با سطوح پایین و با حقوق کم مشغولند. وقتی جوان‌ها این وضعیت را می‌بینند، انگیزه‌ای برای ادامه تحصیل باقی نمی‌ماند.»

این معلم با اشاره به شرایط اقتصادی جزیره گفت:«بازار کار آزاد در قشم پررونق است، ولی بیشتر مشاغل یا کاذب‌اند یا غیررسمی. متأسفانه بسیاری از پسران نوجوان به سمت کارهای پرخطر و غیرقانونی، مثل قاچاق، کشیده می‌شوند چون درآمد بیشتری دارد. در حالی‌که در مدرسه یا دانشگاه، چنین آینده‌ای برایشان قابل تصور نیست.»

ازدواج بزرگ‌ترین علت ترک تحصیل دختران

او درباره ترک تحصیل دختران گفت:«در بین دخترها، ازدواج زودهنگام بزرگ‌ترین علت ترک تحصیل است. شاگردانی داشتم که در پایه دهم با حلقه ازدواج سر کلاس می‌آمدند یا نامزد داشتند. بعضی‌ها همان سال ازدواج کردند و دیگر به کلاس نیامدند. حتی یکی از دانش‌آموزانم به‌دلیل بارداری، درس را نیمه‌کاره رها کرد.» این معلم درباره نقش خانواده‌ها نیز تأکید کرد:«خانواده‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. اگر خانواده‌ها اجازه دهند دخترانشان برای تحصیل به شهرهای دیگر بروند، یا آنها را مجبور به ازدواج زودهنگام نکنند، میزان ترک تحصیل به‌شدت کاهش می‌یابد. درباره پسرها هم همین‌طور است؛ اگر خانواده‌هایی که توان مالی دارند، از نظر اقتصادی حمایتشان کنند، دیگر نیازی نیست نوجوان در سن کم به کار برود.»

بچه‌ها احساس می‌کنند نمی‌توانند دیپلم بگیرند

وی در ادامه به دشواری‌های نظام آموزشی اشاره کرد و گفت: «با سخت‌تر شدن امتحانات رشته‌های نظری، دانش‌آموزان به سمت هنرستان‌ها یا ترک تحصیل سوق پیدا کرده‌اند. سطح درسی پایین است و بچه‌ها احساس می‌کنند نمی‌توانند دیپلم بگیرند. همین باعث شده امسال در دبیرستان‌های روستاهای اطراف، هیچ ورودی در رشته‌های انسانی و تجربی نداشته باشیم و بیشتر پسران به رشته‌های فنی رفته‌اند.»

او با اشاره به بی‌انگیزگی دانش‌آموزان نسبت به ادامه تحصیل گفت: «در اینجا نگاه مثبتی به تحصیل وجود ندارد. واقعیت این است که با درس خواندن و حتی گرفتن مدرک مهندسی یا دکتری، شغل و درآمد خوبی تضمین نمی‌شود. معلمی هم که تنها مسیر استخدام دولتی است، حقوق چندانی ندارد. در مقابل، یک پسر نوجوان اگر در بازار درگهان کار کند، درآمدش از یک معلم بیشتر است. طبیعی است که در چنین شرایطی انگیزه‌ای برای ادامه تحصیل باقی نماند.»

این معلم در بخش دیگری از سخنانش به مشکلات زیرساختی مدارس اشاره کرد و گفت: «مدارس در روستاهای قشم فرسوده‌اند و همه رشته‌ها را ندارند. خیلی از دانش‌آموزان برای اینکه در رشته مورد علاقه‌شان درس بخوانند، باید روزانه ۳۰ تا ۴۰ کیلومتر تا قشم یا درگهان بروند. در مناطق غربی جزیره، بچه‌ها با موتور مسیرهای طولانی را طی می‌کنند. از روستاهای اطراف به طبل می‌آیند و متأسفانه هر سال در همین مسیرها شاهد تصادف و فوت دانش‌آموزان هستیم.»

او در پایان گفت: «هیچ جایی به اندازه قشم، آمار دانش‌آموزان فوتی در راه مدرسه ندارد؛ چه برای رفت‌وآمد به مدرسه، چه برای کار یا تفریح. وقتی تحصیل تا این اندازه پرهزینه، پرخطر و بی‌نتیجه باشد، نمی‌توان انتظار داشت که دانش‌آموزان در مسیر ماندن در مدرسه انگیزه‌ای داشته باشند.»

روزنامه صبح ساحل