آینده شائبه‌دار فلسطین

جیمز بیز، سردبیر دیپلماتیک الجزیره، گفت: «این احساس، مطمئناً در میان دیپلمات‌های حاضر در سازمان ملل، وجود دارد که گاهی اوقات در کاخ سفید، رئیس جمهور ترامپ فقط یک طرف ماجرا را درک می‌کند. اسرائیل یک حامی در شورای امنیت سازمان ملل دارد، یک حامی که پول می‌دهد، یک حامی که سلاح می‌دهد و آن حامی ایالات متحده است. و بنابراین... مرد کلیدی، تنها مردی که می‌تواند اوضاع را تغییر دهد، دونالد ترامپ است».

در همین راستا اهمیت این طرح به این دلیل است که، اولین باری است که ترامپ طرحی آمریکایی برای پایان دادن به جنگ غزه ارائه می‌دهد. در سال‌های اخیر، اسرائیل به شهرک‌سازی‌های بیشتر و بیشتری در کرانه باختری روی آورده است، به طوری که منتقدان معتقدند که این تحولات عملاً سرزمین فلسطین را تکه‌تکه می‌کند و تشکیل یک کشور فلسطینی پیوسته را تقریباً غیرممکن می‌سازد. ترامپ در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد که غزه در صدر آن قرار داشت، طرحی برای پایان دادن به این جنگ ارائه کرد و کشورهای شرکت‌کننده در این نشست را «گروهی که می‌توانند این کار را انجام دهند» توصیف کرد.

ارائه طرح ۲۱ ماده‌ای ترامپ برای صلح خاورمیانه

ترامپ نشست با هشت کشور عرب و مسلمان در مقر سازمان ملل را «مهمترین» جلسه روز خود توصیف کرد و گفت که آنها در تلاشند تا «به چیزی پایان دهند که احتمالاً هرگز نباید شروع می‌شد».این اجلاس که به ابتکار ترامپ و با میزبانی مشترک شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر برگزار شد، با حضور رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، عبدالله دوم، پادشاه اردن، پرابووو سوبیانتو، رئیس جمهور اندونزی، شهباز شریف، نخست وزیر پاکستان، مصطفی مدبولی، نخست وزیر مصر، شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر امور خارجه امارات متحده عربی و شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی برگزار شد. رهبران عرب و مسلمان به ترامپ گفتند که پایان جنگ غزه اولین گام به سوی صلح عادلانه و پایدار است. آنها همچنین بر لزوم یک نقشه راه ثابت که شامل کرانه باختری و اماکن مقدس اورشلیم باشد، تأکید کردند و در عین حال از تلاش‌های اصلاحات در تشکیلات خودگردان فلسطین حمایت کردند. این بیانیه همچنین از یک طرح جامع بازسازی برای غزه تحت چارچوب کشورهای عربی و سازمان همکاری اسلامی (OIC) با حمایت بین‌المللی برای تقویت رهبری فلسطین حمایت کرد. شرکت‌کنندگان متعهد شدند که به طور جمعی برای تضمین موفقیت تلاش‌های بازسازی و بازگرداندن زندگی عادی به مردم غزه تلاش کنند. این پیشنهادها، نسخه‌های مختلفی از ایده‌هایی بودند که در شش ماه گذشته مورد بحث قرار گرفته بودند و به‌روزرسانی‌هایی از ایده‌های مطرح‌شده توسط جرد کوشنر، داماد ترامپ، و تونی بلر، نخست‌وزیر سابق بریتانیا، بودند و بر اساس آخرین پیشنهاد آتش‌بس ارائه شده توسط استیو ویتکوف، نماینده رئیس جمهور ایالات متحده، است. اصول اصلی عبارتند از:

آزادی تمام گروگان‌های باقی‌مانده.

آتش‌بس دائمی.

خروج تدریجی اسرائیل از تمام نوار غزه.

طرح پس از جنگ که شامل سازوکار حکومت در غزه بدون حماس باشد.

یک نیروی امنیتی که شامل فلسطینی‌ها و همچنین سربازانی از کشورهای عربی و مسلمان باشد.

تأمین بودجه از کشورهای عربی و مسلمان برای دولت جدید در غزه و بازسازی این منطقه محصور.

تا حدودی مشارکت تشکیلات خودگردان فلسطین.

منابع خاطرنشان کردند که ترامپ از رهبران عرب و مسلمان خواسته است تا از این اصول حمایت کنند و تعهد خود را برای شرکت در طرح پس از جنگ برای غزه اعلام کنند.

در طرف دیگر به گفته دو منبع، رهبران عرب چندین شرط برای حمایت از طرح ترامپ ارائه کردند: اسرائیل بخش‌هایی از کرانه باختری یا غزه را ضمیمه نخواهد کرد.

اسرائیل بخش‌هایی از غزه را اشغال نخواهد کرد.

اسرائیل در غزه شهرک‌سازی نخواهد کرد.

اسرائیل از تضعیف وضع موجود در مسجدالاقصی دست خواهد کشید.

کمک‌های بشردوستانه به غزه بلافاصله افزایش خواهد یافت.

از سویی ترامپ به رهبران عرب و مسلمان اطمینان داد که به اسرائیل اجازه الحاق بخش‌هایی از کرانه باختری را نخواهد داد. در بیانیه مشترکی در روز چهارشنبه، رهبران هفت کشور عرب و مسلمان که در این اجلاس شرکت داشتند، از طرح ترامپ حمایت کردند، اما می‌خواهند برای نقش بیشتر تشکیلات خودگردان تلاش کنند.

عناصر اصلی این طرح

عناصر اصلی این طرح شامل آزادی تمام گروگان‌های باقی‌مانده اسرائیلی، آتش‌بس دائمی و خروج مرحله‌ای اسرائیل از نوار غزه است. از سویی تأکید واشنگتن بر این نکته که به اسرائیل اجازه نخواهد داد بخش‌هایی از کرانه باختری اشغالی یا غزه را ضمیمه کند. عنصر امنیتی اصلی این طرح بر نیروی تثبیت‌کننده متکی خواهد بود و انتظار می‌رود کشورهای عربی و مسلمان نیرو تأمین کنند. طبق این پیشنهادها، ایالات متحده برای آتش‌بس دائمی تلاش خواهد کرد و تمام گروگان‌های باقی‌مانده در اسارت حماس - که گمان می‌رود حدود 20 نفر از آنها زنده باشند - در یک گروه از قبل آزاد خواهند شد. این طرح، یک دولت جدید در غزه بدون حماس، با مشارکت برخی از مقامات فلسطینی، در کنار یک نیروی امنیتی چندملیتی متشکل از فلسطینی‌ها و نیروهایی از کشورهای عربی و مسلمان را پیش‌بینی می‌کند. این پیشنهاد همچنین از کشورهای عربی و مسلمان می‌خواهد که بودجه بازسازی را تأمین کنند و از دولت جدید در غزه حمایت کنند. تشکیلات خودگردان فلسطین، نهاد مورد حمایت غرب که بخش‌های محدودی از کرانه باختری اشغالی را اداره می‌کند، نقش خواهد داشت، اما کشورهای عربی و مسلمان مایلند این نقش گسترش یابد. قدرت‌های عربی و اروپایی که طرفدار اداره غزه پس از جنگ توسط یک کمیته فلسطینی بوده‌اند، مدت‌هاست اصرار دارند که تشکیلات خودگردان باید درگیر شود و از هر طرحی برای تضمین مشروعیت این روند در نظر اهالی غزه حمایت کند. اما میزان نقش تشکیلات خودگردان محل اختلاف بوده است، در حالی که نتانیاهو بارها اصرار داشته است که دولت راست افراطی او با این تشکیلات همکاری نخواهد کرد یا اجازه نخواهد داد که در غزه پس از جنگ دخالت کند. همچنین سوالاتی در مورد اینکه کدام کشورهای عربی و مسلمان مایل به مشارکت در یک نیروی تثبیت‌کننده هستند، مطرح شده است، زیرا این نگرانی وجود دارد که این نیرو ممکن است به عنوان همدست اسرائیل دیده شود و درگیر شورش گردد. اکنون ترامپ تمایل کمی به استفاده از اهرم فشار ایالات متحده بر اسرائیل برای فشار بر نتانیاهو برای پایان دادن به جنگ نشان داده است. اما اگر رهبر کهنه‌کار اسرائیل - که به متحدان راست افراطی وابسته است - طرح ترامپ را رد کند، این موضوع به بوته آزمایش گذاشته خواهد شد. ترامپ به رهبران عرب اعلام کرد که گام بعدی این است که روز دوشنبه در کاخ سفید در مورد این طرح با نتانیاهو صحبت کند تا حمایت او را جلب نماید. مقامات اسرائیلی خاطرنشان کردند که نتانیاهو، به طور کلی از اصول طرح ایالات متحده آگاه است و ران درمر، مشاور معتمد او، اخیراً در مورد این موضوع با کوشنر و بلر گفتگو کرده است. یک منبع افزود که ترامپ خاطرنشان کرده است که این طرح را به این دلیل ارائه می‌دهد زیرا هر روز که جنگ ادامه می‌یابد، اسرائیل به طور فزاینده ای در سطح بین‌المللی منزوی‌تر می‌شود. با این حال، مشخص نیست که آیا بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، که قرار است روز دوشنبه در واشنگتن با ترامپ دیدار کند، چنین طرحی را بپذیرد یا خیر. او بارها سوگند خورده است که حماس را «نابود» می‌کند. این در حالی است که اسرائیل همچنان به بمباران بی‌وقفه شهر غزه، کشتن روزانه ده‌ها فلسطینی و آواره کردن اجباری ده‌ها هزار نفر به سرنوشتی نامعلوم ادامه می‌دهد.