ارتقای زیست پذیری شهری بندرعباس

یادداشت مهمان: «بابک هاشمی پور»، کارشناس حوزه حمل ونقل و ترافیک شهری

زیست پذیری شهری به‌عنوان یکی از اجزای کیفیت به شمار می‌رود که تمرکز بر مقیاس شهری در تشریح کیفیت‌های مورد انتظار از زندگی دارد. شهرهای درحال‌توسعه در طول گذشته چالش‌های متعددی را شاهد بوده‌اند که رشد جمعیت در این شهرها و فشار بر خدمات پایه، زیرساخت‌ها، اراضی شهری، مسکن و محیط را ناشی می‌شود. این فشارها در دهه‌های اخیر منجر به پیامدهایی همچون از بین رفتن محیط طبیعی، گسترش فیزیکی شهرها، فرسودگی شهری، ازدحام و درنهایت کاهش کیفیت سکونت، فعالیت و فراغت در شهرها شده‌ است. به‌طوری‌که بسیاری از شهرهای درحال‌توسعه با مشکلاتی همانند زیرساخت‌های ناکافی و ناکارآمد، ازدحام ترافیک، شکل شهری نامتناسب، فضاهای عمومی فرسوده مواجه هستند.

در یک تعریف عمومی، «شهر زیست پذیر به‌عنوان مکان کافی ایمن، پاک، زیبا، به لحاظ اقتصادی پویا، دارای حس اجتماع محلی، قابل استطاعت برای طیف وسیع جمعیت متنوع، دارای نظام اداره کارآمد، با زیرساخت‌های کارآمد، با نهادها و فعالیت‌های فرهنگی متنوع، حمل‌ونقل عمومی کارآمد، پارک‌های وسیع و فرصت‌های فراوان برای اشتغال» معرفی می‌شود. شهر زیست پذیر باید حس اجتماع محلی و محیطی صمیمی و دوست‌داشتنی برای همه به‌ویژه افراد جوان تأمین کند تا در آن به خلق و توسعه مهارت‌ها، کسب حس استقلال و هویت دست یابند.

 از میان اصول متنوع زیست پذیری شهری، ارزش‌هایی که با شرایط بندرعباس انطباق دارند را می‌توان موارد ذیل نام برد؛

در مرحله اول وجود یک «حمل‌ونقل پایدار» در سطح شهر بندرعباس می‌تواند باعث توسعه گزینه‌های قابل‌اطمینان و اقتصادی حمل‌ونقل به همراه توسعه مختلط و توسعه سیستم‌های انبوه برشود.

 «شفافیت عملکردی» ارزش دیگری است که با دسترس نموندن فرآیند برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی شهر برای تمام شهروندان بسیار حائز اهمیت است. این ارزش باعث پاسخ‌گویی بهتر در خصوص عملکرد اجرایی و چگونگی هزینه کرد منابع در شهر می‌شود.

 گزینه بعدی «مدیریت واحد» است که موانع هماهنگی بین دستگاهی و دستیابی به «همکاری» در مدیریت شهر را کاهش می‌دهد یا رفع می‌کند؛ و در آخر «اصالت بخشی به محلات» حس محله را تقویت می‌کند. ارتقای ویژگی‌های محلی و بومی از طریق بهبود کارایی سرمایه‌گذاری عمومی و سرمایه‌گذاری در محلات فرسوده است.

در یک نگاه کلی، موضوعاتی همانند نرخ جرم و جنایت، وضعیت سلامت، بازیافت و فاضلاب، عمومی، محلات شهری به‌عنوان حوزه تمرکز زیست پذیری شهری قابل‌ذکر هستند. این موضوعات در اجزای این برنامه و در بخش‌های بعدی موردتوجه قرارگرفته‌اند.

مسئله بعدی که باید به آن اشاره کرد بافت‌های فرسوده شهر بندرعباس است. برای اصالت بخشی به نقش و جایگاه محله در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، توجه بافت فرسوده در سطح محلات شهر دارای اهمیت است.

امروزه مشارکت شهروندان در مراحل مختلف برنامه‌ریزی و مدیریت شهری از اصول پذیرفته‌شده اداره شهر به شمار می‌رود. مدیریت کارآمد شهر بدون دربرگیری مهم‌ترین ذینفعان آن یعنی شهروندان امکان‌پذیر نیست.

 توسعه بافت فرسوده در این برنامه از دو جنبه مکمل و دارای ارتباط متقابل برخوردار است:

«جنبه فرآیندی» که به مفهوم ارتقای کمی و کیفی مشارکت شهروندان در تمام مراحل برنامه‌ریزی و مدیریت شهری است. «جنبه محتوایی» که به معنای بهبود کیفیت زندگی محله‌ای در جنبه‌های کالبدی، فعالیتی، محیط زیستی، اجتماعی اقتصادی است.

  در این راستا پنج هدف کلی برای ارتقای زیست پذیری شهری بندرعباس را می توان در نظر گرفت :

 ابتدا ارتقای عدالت در فرآیند توسعه شهری و بعد  ارتقای ایمنی و امنیت اجتماعی شهروندان را می شود نام برد. بهبود سطح برخورداری از فرصت‌ها، خدمات و زیرساخت‌های پشتیبان سکونت، افزایش کیفیت محیط عمومی و بهینه‌سازی مصرف انرژی و در آخر، ارتقای سطح اعتماد عمومی و مشارکت شهروندی از اهداف بعدی زیر پذیری شهری بندرعباس است.