توافق قاهره ترمز مکانیسم ماشه

مساله حائز اهمیت در این توافق، موضوع برجام و پیامدهای آن است که بدون شک این توافق می‌تواند تاثیر بسزایی در این راستا داشته باشد. مکانیسم ماشه موضوعی است که کمتر کسی در کشور است که نام آن را نشنیده باشد. مساله‌ای که بدون شک زندگی عامه مردم و اقتصاد را تحت تاثیر قرار خواهد داد. اگر چه به زعم عده‌ای این توافق خوشایند نیست اما در راستای تلاش جهت تاثیر بر معادلات بین المللی و خروج از انزوا، بدون شک دیپلماسی و چانه زنی با اعتمادسازی، بستر مناسبی را فراهم خواهد ساخت. با توجه به اینکه هنوز جزییات این توافق منتشر نشده است اما این تفاهم‌نامه میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی بدون شک تلاشی است جهت کاهش تعارضات، منازعات و همزیستی مسالمت آمیز. مساله‌ای که، ایران از زمانی که موضوع هسته‌ای از جانب غرب امنیتی تلقی شد همواره به دنبال آن بوده است تا بتواند از مسیر دیپلماسی و میز مذاکره آن را حل و فصل کند.

نگاهی به روابط ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی

یکسال پس از موافقتنامه هسته‌ای غیرنظامی میان ایران و آمریکا در سال ۱۳۳۶، ایران به عضویت سازمان بین المللی انرژی اتمی درآمد و در سال ۱۳۴۷ بود که ایران پیمان عدم تکثیر سلاح هسته‌ای(NPT) را پذیرفت.

آغاز بحران هسته‌ای ایران به سال ۲۰۰۳ بر می‌گردد. مساله‌ای که در آن مقطع زمانی امنیتی نبود از سوی غرب به عنوان تهدیدی امنیتی تلقی و از آن تحت عنوان بحران هسته ای نام برده شد. در این سال و در پی گزارش محمد البرادعی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با اعلام اینکه ایران در اعلام برخی از فعالیت هسته‌ای خود کوتاهی کرده است، بحران هسته ای ایران آغاز شد.

با توجه به تصمیم ایران مبنی بر ادامه همکاری با آژانس، با دعوت مقامات کشورمان از سه کشور تروئیکای اروپایی در ۲۱ اکتبر ۲۰۰۳ (۲۹ مهر ۱۳۸۲) این سه کشور به تهران سفر کردند که سرانجام این دیدار به انعقاد توافقنامه سعد آباد انجامید.

از جمله تعهداتی که در این توافقنامه ایران بر آن متعهد شد، همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و پاسخ به الزامات و سوالات باقی مانده آژانس بود. در سوی دیگر از جمله تعهدات سه کشور اروپایی شناسایی حق ایران بر استفاده‌ی صلح آمیز از انرژی اتمی بود. در پی این بیانیه بود که ایران تعلیق غنی سازی اورانیوم را آغاز کرد.

علی رغم موافقتنامه‌های چون بروکسل و پاریس و تعهدات کشورهای اروپایی که یکی از آن‌ها به رسمیت شناختن حقوق ایران بر اساس NPT و بدون تبعيض بود، این تعهدات از سوی کشورهای اروپایی اجرایی نشد و ایران به از سرگیری فعالیتUCF اصفهان گام برداشت و در نامه‌ای به مدیرکل آژانس نوشت: «ایران در مقابل اقدامات اعتماد ساز و داوطلبانه‌ی خود با قول‌های انجام نشده و درخواست‌های بیشتر روبرو شد. با فک پلمپ تاسیسات اصفهان توسط ایران، پرونده هسته‌ای ایران از آژانس بین المللی انرژی اتمی خارج و به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع شد».

دیپلماسی بستر اعتمادسازی و کاهش منازعات

اگر چه فعالیت هسته‌ای غیرنظامی ایران از سوی غرب به عنوان مساله‌ای امنیتی تلقی شد و در طول سالیان متمادی شاهد رفتارهای دوگانه و متناقضی از سوی غرب بودیم اما ایران همواره تلاش کرده است تا از طریق مذاکره و چانه زنی این موضوع را حل و فصل کند. تلاش ایران بر ضرورت حل این بحران از طریق میز مذاکره را می‌توان از آغاز این بحران با دعوت مقامات کشورهای اروپایی به تهران و نشستن بر سر میز مذاکره دید.

اکنون پس از کارشکنی‌های غرب و تلاش آمریکا و رژیم صهیونیستی جهت فشار بر ایران و اعمال مکانیسم ماشه، اقدام وزیر امور خارجه کشورمان در ایجاد تفاهم با آژانس بین المللی انرژی اتمی را می‌توان اقدامی عقلانی و در راستای منافع ملی کشور تعریف کرد. این اقدام بیانگر حسن نیت ایران در جهت مسوولیتی است که در موضوع برنامه هسته ای خود دارد و بدون شک در شرایط کنونی از طریق همکاری و اعتمادسازی می توان به نتایج مثبتی دست پیدا کرد. به نظر می رسد این تفاهم نامه مانعی باشد تا فعلا کشورهای اروپایی از فعال کردن مکانیسم ماشه منصرف شوند.

اگر چه رژیم صهیونیستی از این اقدام ایران و ایجاد تفاهم با آژانس ناخشنود خواهد بود از این‌رو لازم است تا مقامات کشورمان با در پیش گرفتن دیپلماسی و از کانال مذاکرات و چانه زنی، دست این رژیم را در رسیدن به اهدافش که همانا تضعیف ایران و انزوای ایران است کوتاه کنند.

با وجود اینکه هنوز جزئیات این طرح اعلام نشده است اما انتظار می رود آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان یک نهاد بین المللی به این تفاهم‌نامه پایبند باشد و با نقض حقوق ایران در راستای برنامه صلح آمیز هسته‌ای، بستری جهت اعمال رفتارهای تجاوزکارانه از سوی رژیم صهیونیستی و غرب را فراهم نسازد.