بررسی اهداف مسکو و نقش اروپا در یکی از پرهزینه‌ترین نبردهای قرن

جلوگیری از پیشروی غرب در حیات خلوت روسیه

اصلی‌ترین هدف کرملین از ادامه جنگ را باید در نگرانی‌های ژئوپلیتیک مسکو جست‌وجو کرد. ولادیمیر پوتین و حلقه سیاست‌گذاران امنیتی روسیه از مدت‌ها پیش گسترش ناتو به شرق اروپا را خط قرمز خود اعلام کرده بودند. عضویت احتمالی اوکراین در ناتو، از نگاه مسکو به‌معنای حضور مستقیم نیروهای آمریکایی و اروپایی در حیات خلوت روسیه است؛ چیزی که از دید کرملین تهدیدی مستقیم علیه امنیت ملی محسوب می‌شود. روسیه تلاش می‌کند با تصرف یا کنترل مناطق شرقی اوکراین، یک منطقه حائل ایجاد کند و مانع از نزدیک‌شدن ناتو به مرزهای خود شود. این سیاست یادآور دکترین امنیتی شوروی سابق است که همیشه میان خود و اروپا کمربندهای حائل ایجاد می‌کرد.

منابع و دستاوردهای اقتصادی

در کنار ابعاد امنیتی، اوکراین منابع ارزشمندی دارد که نمی‌توان از آن چشم پوشید. شرق و جنوب این کشور دارای ذخایر مهمی چون اورانیوم، تیتانیوم و لیتیوم است که در صنایع نظامی و فناوری‌های پیشرفته کاربرد دارد. همچنین زمین‌های کشاورزی اوکراین که از حاصلخیزترین اراضی اروپا به‌شمار می‌روند، اهمیت غذایی و صادراتی زیادی دارند.برای روسیه که تحت تحریم‌های شدید غرب قرار دارد، کنترل بخشی از این منابع می‌تواند فرصتی برای تقویت اقتصاد آسیب‌دیده باشد. تصرف زیرساخت‌های کلیدی مانند بنادر دریای سیاه هم برگ برنده دیگری برای مسکو است؛ چرا که این مسیرها گلوگاه صادرات غلات اوکراین به اروپا و آفریقا محسوب می‌شود.

حفظ نفوذ سیاسی و هویتی

از بعد هویتی، شرق اوکراین سال‌هاست محل زندگی میلیون‌ها روس‌تبار است. پوتین بارها اعلام کرده که یکی از اهدافش دفاع از حقوق روس‌زبان‌ها و ایجاد خودمختاری برای آن‌ها در مناطق دونتسک و لوهانسک است. به‌همین دلیل، مسکو تلاش می‌کند کنترل این مناطق را تثبیت کند تا حتی در صورت توافق احتمالی صلح، نفوذ سیاسی و فرهنگی خود را در اوکراین حفظ کند.

اروپا؛ متحد بزرگ کی‌یف و قربانی بحران انرژی

در این میان، اروپا مهم‌ترین حامی اوکراین است. کشورهای اروپایی با ارسال تسلیحات، تجهیزات و کمک‌های مالی سنگین، کی‌یف را در برابر ارتش روسیه سرپا نگه داشته‌اند. اما همین حمایت سنگین هزینه‌های بزرگی برای اروپاییان داشته است.وابستگی شدید اروپا به انرژی روسیه پیش از جنگ، یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف این قاره بود. با آغاز تحریم‌های نفت و گاز روسیه، قیمت انرژی در اروپا جهش بی‌سابقه‌ای یافت و بحران معیشتی بسیاری از کشورها را تحت فشار قرار داد. تلاش برای جایگزینی گاز روسیه با LNG آمریکا یا منابع دیگر همچنان ادامه دارد، اما این تغییر، زمان‌بر و پرهزینه است.از سوی دیگر، ارسال میلیاردها دلار کمک مالی و نظامی به اوکراین و همچنین پذیرش میلیون‌ها پناهجوی اوکراینی، فشار اقتصادی و اجتماعی مضاعفی بر کشورهای اروپایی وارد کرده است. اختلاف‌نظر در داخل اتحادیه اروپا درباره شدت تقابل با مسکو و چگونگی ادامه کمک‌ها به کی‌یف، یکی از چالش‌های جدی بروکسل است.

چشم‌اندازی مبهم برای اروپا

در حالی که نبرد در جبهه‌های شرق اوکراین همچنان ادامه دارد، هیچ نشانه روشنی از پایان قریب‌الوقوع جنگ دیده نمی‌شود. روسیه مناطق اشغال‌شده را برگ برنده مذاکرات آینده می‌داند و حاضر نیست به‌سادگی از این مناطق عقب‌نشینی کند.

برای اروپا، این بحران فراتر از یک جنگ منطقه‌ای است؛ تداوم نبرد در اوکراین آزمونی برای انسجام سیاسی، امنیت انرژی و توان دفاعی اروپا به‌شمار می‌رود. هرچند غرب تلاش می‌کند هزینه‌های ادامه جنگ را برای کرملین بالا ببرد، اما گذشت زمان نشان می‌دهد روسیه با وجود هزینه‌های سنگین انسانی و اقتصادی، قصدی جدی برای تغییر مسیر ندارد.

جنگ روسیه با ناتو

به نظر می‌رسد جنگ اوکراین نه‌تنها میدان رقابت روسیه و اوکراین است، بلکه صحنه رویارویی بلندمدت روسیه با غرب و ناتو خواهد بود.

مسکو در پی تثبیت دستاوردهای خود و تحمیل هزینه‌های سنگین به اروپا و آمریکا است و اروپا ناچار است برای حفظ امنیت خود، هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی سنگینی را بپردازد. در نهایت، سرنوشت این جنگ نظم امنیتی اروپا را برای سال‌های آینده بازتعریف خواهد کرد.

روزنامه صبح ساحل