محاکمه منفورها

آثار صدور قرار جلب از سوی دیوان بین‌المللی کیفری (ICC)

وی در رابطه با اینکه صدور قرار جلب برای شخص نتانیاهو و افراد دیگر چه آثاری دارد گفت: تمام دولت‌های عضو اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری که ۱۲۵ عضو هستند موظف‌اند در صورتی که افرادی برای آن‌ها قرار جلب صادر شده است در قلمرو آن‌ها وارد شوند دستگیر و به دیوان تحویل داده شوند و اگر این اقدام را انجام ندهند به عنوان ناقض تعهدات بین المللی خود شناخته می‌شوند.آقایان حسینی با اشاره به اینکه در ابتدای پاییز هر سال مقامات همه کشورها برای سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل به آمریکا سفر می‌کنند، افزود: هواپیمای نتانیاهو برای رفتن به آمریکا، آسمان فرانسه را دور می‌زند.با اینکه فرانسه به لحاظ سیاسی و استراتژیک متحد درجه یک اسرائیل، محسوب می‌شود اما هواپیمای حامل نخست وزیر اسرائیل و دولت اسرائیل این ریسک را نمی‌کند که از روی آسمان فرانسه رد شود و به ایالات متحده آمریکا برود. علت اینکه می‌تواند وارد آمریکا شود این است که آمريکا عضو اساسنامه‌ دیوان بین‌المللی کیفری نیست. وی گفت: یکی از نکات بسیار مهم در حوزه حقوق بین‌الملل کیفری، وجه بیانی حقیقت در مورد جنایات و ثبت و تبیین روایت‌هاست. کسی که جدال روایت‌ها را پیروز می‌شود و آگاهی‌ها را راجع به موضوعی کنترل می‌کند، وجدان عالمیان را در همین دوره و در آینده شکل خواهد داد به این معنی که قضاوت مردمان را نسبت به این موضوع شکل می‌دهد. لذا صدور قرار جلب برای مقامات اسرائیلی از سوی دیوان بین المللی کیفری به لحاظ ثبت حقیقت، شکل دهی به وجدان عمومی و جدال روایت‌ها بسیار مهم است.

این استاد حقوق بین‌الملل در ارتباط با اثر این قرار بازداشت و اینکه آیا ما به زودی شاهد این خواهیم بود که نتانیاهو محاکمه شود، گفت:احتمال آن بسیار کم است.اما نه تنها نتانیاهو بلکه سایر مقاماتی که از طرف دیوان بین المللی کیفری برای آن‌ها قرار جلب صادر شده فقط بین کشورهایی رفت و آمد می‌کردند که عضو اساسنامه دیوان نبودند. برای مثال «عمرالبشیر» زمانی که دیوان برای او قرار جلب صادر کرده بود فقط بین کشورها و برفراز آسمان کشورهایی رفت و آمد می‌کرد که عضو اساسنامه دیوان نبودند.از سوی دیگر اگر قرار جلب بی اهمیت بود تا این اندازه واکنش از سمت دوستان اسرائیل و خود اسرائیل برانگیخته نمی شد.

آقایان حسینی در ادامه افزود: کنگره در ایالات متحده به شدت قضات و دادستان دیوان بین‌المللی کیفری را تحریم کرده است و تلاش می‌کند تا فشار سیاسی و فشارهای داخلی حقوقی که می‌تواند انجام دهد را وارد کند و از سوی دیگر ظرف سال گذشته تا امروز که آخرین مورد آن یکماه پیش بوده است، اسرائیل دو بار نسبت به قرار بازداشت یاد شده در دیوان تجدیدنظر خواهی کرده و درخواست آن رد شده است. بنابراین اسرائیل به خوبی می‌داند که در جنگ روایت‌ها که او یک بازیگر فعال در این حوزه بوده و سال‌ها خود را به عنوان قربانی هولوکاست و ژنوساید (نسل‌زدایی) در صحنه بین المللی معرفی کرده است، امروز صدور قرار جلب برای مقامات ارشد آن به اتهام جنایت نسل زدایی، جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی از طرف یک نهاد بین المللی که بخشی از سازوکار سازمان ملل متحد و جامعه بین المللی برای مقابله با بی‌کیفر مانی جنایت کاران بین المللی است، در جنگ روایت‌ها و در روشن کردن حقیقت و در مشخص کردن مرتکب نقش بسیار مهمی دارد و این عامل مهمی است که وجدان ملت‌ها را شکل می‌دهد و زمینه را همانطور که در گذشته در مورد نازی‌ها و صرب‌ها اتفاق افتاد، فراهم می‌کند برای اینکه در آينده بتوان مقابله موثرتری با بی‌کیفر مانی جنایتکاران بین‌المللی انجام داد.

ضابط اجرایی دیوان کیفری بین المللی (ICC)

آقایان حسینی در رابطه با ضابط اجرایی دیوان کیفری بین المللی گفت: دیوان کیفری بین‌المللی ضابط اجرایی ندارد بلکه ضابط آن کشورهای عضو اساسنامه آن هستند.دیوان ساختمانی است با قضات که وظیفه آن‌ها بررسی و رسیدگی به جنایت بین‌المللی است لذا از نیروی اجرایی مخصوص و ماموران جهت دستگیری و بازداشت برخوردار نیست.قطعا ضمانت‌های اجرایی دیوان بین المللی کیفری به درجه تکامل ضمانت اجرای حقوق داخلی نیست. خصوصا اینکه موضوع راجع به اسرائیل است که شرایط خاصی در جامعه بین المللی دارد که ما تقریبا درمورد هیچ کشور دیگری چنین وضعیتی نداریم. اسراییل یک استثنا با تمایزات فاصله دار با سایر کشورهای دنیا است.

ضمانت اجرای صدور قرار بازداشت

وی گفت: آنچه که بیش از هر چیز باعث می‌شود که ضمانت اجرا و سازوکار بین المللی در این مورد خاص چنان که مورد انتظار است پیش نرود، وضعیت خاص اسرائیل است.اسرائیل سالیان متمادی بر اساس تئوری‌های عجیبی بوجود آمده و مورد حمایت کشور‌های قدرتمند دنیا است و همین شرایط خاص جامعه شناختی که درمورد این پدیده بخصوص وجود دارد تا بحال این امکان را نداده است اما نمی‌توان گفت که اقدامات دیوان بی‌اثر است. در بسیاری از کشورهای اروپایی و غیر اروپایی در قوانین داخلیشان، معامله با جنایت کاران ممنوع است و مقررات این حوزه جز قواعد با درجه اهمیت بسیار بالا است. برای مثال قوانین برخی کشور ها روابط تجارت با کشورها و مقامات مرتکب جنایات اصلی بین المللی را شدیدا منع کرده‌اند. و همچنین قرار گرفتن مقامات کشورها حتی در حضور جنایت‌کاران بین المللی موجب از بین رفتن اعتبار آن‌ها در عرصه بین المللی و میان مردم خودشان خواهد بود و می‌تواند به از دست دادن فرصت‌های سیاسی اشخاص و احزاب در سیاست داخلی منجر شود.

یعنی اگر دیوان بین المللی کیفری به جرائم نتانیاهو و گالانت رسیدگی کرد و حکم صادر کرد، تضییقات تجاری، دیپلماتیک و غیره برای دولت اسرائیل بوجود خواهد آمد و دولت‌های دیگر از جمله‌ دولت‌های حامی اسرائیل ناگزیر به احترام به حکم دیوان هستند. از سوی دیگر باید اشاره داشت که در حال حاضر ۱۵۰ کشور از جمله کشورهای اروپایی خواستار استقلال و تشکیل دولت مستقل فلسطین در کنار اسرائیل شده‌اند. در سوی دیگر دیوان بین المللی دادگستری به اختلاف آفریقای جنوبی علیه اسراییل درمورد نقض کنوانسيون ممنوعیت مجازات ژنوساید {نسل‌کشی} ۱۹۴۸ رسیدگی می‌کند و بیش از ۷۰ کشور بر اساس ماده ۶۳ اساسنامه دیوان بین المللی دادگستری در حمایت از دولت فلسطین وارد دعوای آفریقای جنوبی علیه اسراییل شده‌اند.در سوی دیگر نیکاراگوئه در دیوان بین المللی دادگستری علیه آلمان اقامه دعوی کرده است و این کشور را به جهت حمایت از اسرائیل که منجر به نسل‌کشی در غزه شده است، مسئول دانسته است.

صدور قرار بازداشت از سوی دادستان کل استانبول

این استاد حقوق بین الملل در رابطه با صدور قرار بازداشت از سوی دادستان کل استانبول گفت: این قرار ناظر بر سه حوزه است. عناوین اتهامی دو عنوان مجرمانه ژنوساید یا همان نسل‌زدایی یا نسل‌کشی و جنایت علیه بشریت به صورت سیستماتیک است. پایه و اساس ادعاهای دادستانی استانبول اولًا راجع به ناوگان دریایی صمود است که برای رساندن کمک‌های بشردوستانه به غزه شکل گرفت و در آب‌های بین المللی نیروی دریایی ارتش اسرائیل برخورد شدیدی با آن انجام داد و دفتر دادستانی استانبول بر این باور است که فرماندهان اسرائیلی می‌دانستند که این ناوگان حامل کمک‌های بشردوستانه به غزه بوده است و هم به کمک‌ها و هم با پرسنل که از جمله پرسنل تبعه ترکيه در این ناوگان وجود داشتند برخورد شده است. دادستانی استانبول گفته که پرسنل ترکیه‌ای ناوگان صمود که به ترکيه منتقل شده‌اند تحت درمان روانشناختی و پزشکی قرار گرفته اند و ایشان و خانواده آن‌ها شکایاتی علیه اقدام اسرائیل نسبت به این ناوگان مطرح کرده‌اند.موضوع دیگر راجع به بیمارستانی است که در غزه است و به بیمارستان دوستی بین غزه و ترکيه، معروف بود. این بیمارستان را که ترکيه احداث کرده است مورد بمباران ارتش اسرائیل قرار گرفته و دولت ترکیه معتقد است که این اقدام تعمدی بوده و بر اساس حقوق بشردوستانه بین المللی این مکان نمی تواند هدف حمله نظامی قرار بگیرد.

موضوع سوم رفتاری است که با مردم غزه صورت گرفته است. مقامات قضایی استانبول مدعی هستند که دولت اسرائیل در غزه زیرساخت‌های غیر نظامی را بمباران کرده است. به صورت خاص در قرار جلبی که دادستان استانبول صادر کرده آمده است که بیمارستان الاهلی که مورد بمباران شدید قرار گرفته است. بر اساس کنوانسیون‌های ۱۹۴۹ژنو و بر اساس ممنوعیت‌های مندرج در اساسنامه دیوان بین المللی کیفری این بیمارستان مکانی است که جز ممنوعیت‌های حمله نظامی است اما پانصد نفر در این بیمارستان کشته شدند. همچنین دادستانی ترکيه مدعی شده است که سربازان اسرائیلی تجهیزات پزشکی را تعمدا از بین برده‌اند و مجروحان را تعمدا در شرایطی قرار داده‌اند که امکان دسترسی به کمک‌های بشردوستانه و انسانی به آن‌ها وجود نداشته باشد و همچنین دولت اسرائیل را متهم کردند به اینکه از ابزار گرسنگی جهت نسل‌کشی ملت فلسطین در غزه استفاده کرده، مانع رسیدن کمک‌های بشر دوستانه به این افراد شده و زنان و کودکان را مورد بمباران قرار داده و حدود هفتاد هزار نفر آدم را کشته است.با این سه مبنا این بحث را طرح کردند و قرار جلب را صادر کرده‌اند تا مظنونان این اتهامات چون در دسترس آن‌ها نیستند جهت تحقيقات دستگیر شوند.

نتانیاهو در دادگاه‌های ترکيه محاکمه می‌شود؟

آقایان حسینی در رابطه با اینکه آیا نتانیاهو در دادگاه‌های ترکيه محاکمه خواهد شد، گفت:احتمالا خیر. سران کشورها نزد دستگاه قضایی دیگر کشورها مصونیت دارند و این مصونیت فقط در دادگاه‌های بین المللی مثل دیوان بین المللی کیفری یا دادگاه کیفری موردی قابل نادیده گرفتن است و مقامات عالی کشورها را نمی توان در محاکم داخلی کشور دیگر محاکمه

کرد.

این استاد حقوق بین‌الملل در رابطه با امکان بازداشت این اشخاص از سوی دولت ترکیه گفت: احتمال آن زیاد نیست شاید یک روز این اتفاق رخ دهد اما اگر برای نتانیاهو قرار باشد این اتفاق رخ دهد باید گفت در مورد سران از مصونیت برخوردار هستند ممکن است برای وزرا امکان جلب رخ دهد اما نه نزد نهادهای قضایی بین المللی بلکه نزد محاکم داخلی کشورها.

اقدام ترکیه با استناد قوانین داخلی

وی پیرامون اینکه آیا ترکيه بر اساس صلاحیت جهانی این اقدام را انجام داده یا حقوق داخلی خاصی در این زمینه داشته است گفت: دادستانی ترکيه برای نسل‌کشی به قانون مجازات خود به ماده ۷۶ و برای جنایت علیه بشریت به ماده ۷۷ قانون مجازات ترکيه استناد کرده است. این نشان دهنده این است که ترکيه این جنایات را در حقوق داخلی خود جرم انگاری کرده است و بر اساس ماده ۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری ترکيه نیز امکان قرار جلب صادر کردند.

آقایان حسینی ضمن اشاره به اینکه عناوین مجرمانه‌ای که در حال حاضر ترکیه مطرح کرده است یعنی نسل‌کشی و جنایت علیه بشریت یعنی جنایت اصلی بین‌المللی هستند، افزود: این عناوین مهمترین جنایات مشمول صلاحیت جهانی هستند. یعنی جنایاتی که همه کشورها به اقتضای صیانت از منافع و مصالح و ارزش‌های مشترک برای بشریت فارغ از اینکه مرتکب علیه منافع آن‌ها یا اتباع آن ها جرم را مرتکب شده باشد، فارغ از اینکه در کشور آن ها مر تکب شده باشد و فارغ از اینکه تبعه آن ها باشد،صلاحیت رسیدگی دارند.

وی ادامه داد: به این موضوع صلاحیت جهانی یا Universal Jurisdictionگفته می‌شود. مهمترین مصادیق این صلاحیت جهانی جنایاتی است که در حقوق بین الملل کیفری به جنایات اصلی معروف هستند یعنی چهار جنایتی که تحت صلاحیت دیوان بین‌المللی کیفری قرار دارند: ژنوساید، جنایت جنگی، جنایت علیه بشریت و جنایت تجاوز.جنایات دیگری نیز وجود دارند که مشمول صلاحیت جهانی هستند؛ مانند دزدی دریایی، هواپیما ربایی و غیره اما آن‌ها عهدنامه‌ای هستند به این‌صورت که اگر دولتی عضو آن عهدنامه باشد آن زمان صلاحیت جهانی دارد اما در رابطه با چهار جنایت اصلی نیاز نیست که عضو اساسنامه دیوان بین المللی کیفری بود یا عضو کنوانسیون چهارگانه ژنو ۱۹۴۹ بود. این موارد جز حقوق بین الملل عام عرفی هستند و مشمول هر دولتی در دنیا می شود چه عضو این کنوانسیون باشد یا نباشد.

سخن پایانی

این استاد حقوق بین‌الملل در پایان در رابطه با اینکه آیا لزوما این اقدام ترکيه به نتیجه خاصی خواهد رسید، گفت: نمی‌توان به طور قطع گفت اما احتمالا یک نتیجه ملموس و سریع نخواهد داشت اما به عنوان کارکرد بیانی جنایات بین المللی هر چند اگر اقدام دولت ترکیه با در نظر گرفتن منافع خاص و شرایط خاص کشور خودش باشد واجد این اهمیت است که دولت اسرائیل و مقامات این کشور را به عنوان جنایتکار معرفی می کند.

روزنامه صبح ساحل