چانه‌زنی برای اف-35

ترامپ، عربستان را به عنوان «متحد اصلی غیرناتو» ارتقا داد

این اعلامیه ساعاتی پس از آن منتشر شد که ولیعهد عربستان اعلام کرد سرمایه‌گذاری‌های خود در ایالات متحده را به نزدیک ۱ تریلیون دلار افزایش خواهد داد. ولیعهد با احتیاط از بیان اینکه این سرمایه‌گذاری‌ها در چه بازه زمانی انجام خواهند شد، خودداری کرد. در عوض، به نظر می‌رسد شاهزاده محمد تعهدی برای دسترسی به پیشرفته‌ترین تراشه‌های کامپیوتری آمریکا را به دست آورد که برای ساخت سرورهای داده عظیم که محور اصلی طرح او برای تبدیل کشورش به یک نیروگاه هوش مصنوعی هستند، حیاتی است. او بدون اینکه هرگز از چین نامی ببرد، در آستانه این دیدار روشن کرد که پکن مایل است برای تأمین هر فناوری که واشنگتن در ارائه آن تردید دارد، وارد عمل شود. رئیس جمهور آمریکا، اعلام کرد: ایالات متحده و عربستان به یک توافق امنیتی دست یافته‌اند که انتقال سلاح را تسهیل کرده و روابط بین دو کشور را ارتقا می‌دهد.

طبق این توافق، عربستان به عنوان «متحد اصلی غیرناتو» تعیین می‌شود، رابطه‌ای رسمی که همکاری دفاعی را تعمیق می‌بخشد اما شامل تضمین امنیتی نمی‌شود یعنی آمریکا برخلاف متحدان ناتو، ملزم به دفاع از این کشور نیست.

این وضعیت به یک کشور اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به برخی از پروتکل‌های پیچیده صدور مجوز که سایر خریداران سیستم‌های تسلیحاتی پیشرفته آمریکایی باید از آن‌ها عبور کنند، به سخت‌افزار نظامی آمریکا و سایر همکاری‌ها دسترسی سریع داشته باشد. بدین ترتیب این پادشاهی به ۱۹ کشور دیگر در این دسته می‌پیوندد، فهرستی که شامل اسرائیل، اردن، کویت و قطر می‌شود.

این توافق علاوه بر تسهیل انتقال سلاح، عربستان را به مکانی برای ذخیره سلاح‌های آمریکایی تبدیل می‌کند و این کشور را واجد شرایط برای شرکت در مناقصه قراردادهای تعمیر و نگهداری پنتاگون و خرید مهمات اورانیوم ضعیف ‌شده می‌کند.

قرارداد فروش جنگنده‌های اف-۳۵ به عربستان

کاخ سفید اعلام کرد که ترامپ تحویل‌های آینده جنگنده‌های اف-۳۵ به عربستان را تأیید کرده است، در حالی که پادشاهی موافقت کرده است که 300 تانک آمریکایی خریداری کند. خرید این جنگنده‌های رادارگریز توسط عربستان، اولین فروش این جنگنده‌های پیشرفته از سوی آمریکا به ریاض خواهد بود. بنا به گزارش‌ها، این پادشاهی درخواست خرید ۴۸ فروند از این هواپیماها را داده است.

این اقدام به عنوان یک تغییر سیاست قابل توجه از سوی واشنگتن تلقی می‌شود که به دنبال آن است تا توازن قدرت نظامی در خاورمیانه را تغییر دهد، اما طبق قانون ایالات متحده، باید «برتری نظامی کیفی» اسرائیل حفظ شود.

بنابراین طبق گفته مقامات آمریکایی هواپیماهای سعودی فاقد ویژگی‌های برتر ناوگان اسرائیل از جمله سیستم‌های تسلیحاتی پیشرفته و تجهیزات جنگ الکترونیکی خواهند بود. اسرائیل از مجوزهای منحصر به فردی برای اصلاح جنگنده‌های اف-۳۵ خود، از جمله امکان ادغام سیستم‌های تسلیحاتی خود و افزودن قابلیت‌های اختلال راداری و سایر ارتقاءهایی که نیازی به تأیید آمریکا ندارند، برخوردار است. در واقع در مقایسه با هواپیماهای فروخته شده به اسرائیل، این هواپیماها کیفیت پایین‌تری خواهند داشت و قبل از هرگونه فروش، یک بررسی رسمی انجام خواهد شد که آیا این امر می‌تواند به برتری نظامی کیفی اسرائیل آسیب برساند یا خیر.

به گفته داگلاس بیرکی، مدیر اجرایی موسسه مطالعات هوافضای میچل، حتی اگر عربستان این جت‌ها را دریافت کند، بعید است که موشک تاکتیکی پیشرفته مشترک AIM-260، یعنی موشک‌های هوا به هوای نسل بعدی که برای هواپیماهای نسل پنجم در حال توسعه هستند، را دریافت کند.

برد بیش از 200 کیلومتری این موشک آن را به حساس‌ترین فناوری مرتبط با اف-۳۵ تبدیل می‌کند، این موشک احتمالاً فقط به اسرائیل ارائه خواهد شد.

فراتر از تفاوت‌های قابلیتی، اسرائیل از نظر عددی نیز برتری دارد و در حال حاضر دو اسکادران اف-۳۵ را عملیاتی کرده و یک اسکادران سوم را نیز سفارش داده است. ولی عربستان به دو اسکادران محدود خواهد شد که تا چند سال آینده تحویل داده نخواهند شد. اسرائیل تقریباً هشت سال است که از جنگنده‌های اف-۳۵ در منطقه استفاده می‌کند و این به خلبانان اسرائیلی تجربه قابل توجهی در یادگیری سیستم‌ها و قابلیت‌های این هواپیما می‌دهد.

هرگونه فروش به عربستان معمولاً باید توسط کنگره آمریکا تأیید شود که حمایت قدرتمند اسرائیل در کنگره می‌تواند مانع این تأیید شود. این فروش، عربستان را در جایگاهی برابر با قطر و امارات متحده عربی قرار می‌دهد که به آن‌ها نیز جنگنده‌های اف-۳۵ پیشنهاد شده است. اما این معاملات به دلیل اختلافات بر سر برنامه‌های تحویل، قابلیت‌های هواپیما و نگرانی‌ها در مورد دسترسی چین به این فناوری، همچنان متوقف مانده است.

مسیری روشن برای کشور فلسطین

مقامات اسرائیلی اظهار داشتند تا زمانی که عربستان روابط خود را با اسرائیل در چارچوب توافق‌نامه ابراهیم عادی‌سازی کند، با دریافت جنگنده‌های اف-۳۵ توسط عربستان سعودی مخالفتی نخواهند داشت.

با این حال، سعودی‌ها اعلام کردند که به توافق‌نامه ابراهیم می‌پیوندند، اما تنها پس از اینکه مسیری معتبر و تضمین‌شده برای تشکیل کشور فلسطین وجود داشته باشد، موضعی که شاهزاده محمد در دیدار با ترامپ تکرار کرد.

قراری پر سر و صدا بدون اطمینان از دستیابی به انتظارات

قرار بود این توافق خاورمیانه را تغییر شکل دهد. اسرائیل روابط خود را با عربستان در قالب توافق ابراهیم عادی‌سازی کند و راه برای روابط با جهان اسلام هموار شود. در عوض، سعودی‌ها یک بسته امنیتی ایالات متحده دریافت می‌کردند که شامل جت‌های جنگنده رادارگریز اف-35 می‌شد که روابط ریاض با واشنگتن را در حالی که فصل جدیدی را با اسرائیل آغاز کرده است، تقویت می‌کرد؛ چیزی که عربستان تا تشکیل کشور فلسطین آن را رد کرد.

از سویی با توجه به هزینه‌های سنگین عربستان برای مجموعه‌ای از پروژه‌های عظیم در داخل کشور، از جمله کلان‌شهرهای آینده‌ که از بودجه فراتر رفته و با تأخیر مواجه شده‌اند و استادیوم‌های جام جهانی ۲۰۳۴، سرمایه‌گذاری یک تریلیون دلاری در آمریکا برای این کشور دشوار خواهد بود. ولیعهد نیز به هر آنچه که می‌خواست، دست نیافت.

توافق هسته‌ای که به مدت یک دهه با واشنگتن مورد بحث و بررسی قرار گرفته بود، دوباره به آینده موکول شد و دو طرف با برخی مهلت‌های نامشخص برای حل مسئله بغرنج اجازه غنی‌سازی اورانیوم توسط سعودی‌ها موافقت کردند. همچنین مشخص نبود که آیا دو طرف به یک پیمان دفاعی تمام‌عیار رسیده‌اند یا خیر، پیمانی که هر دو طرف اعلام کرده‌اند قریب‌الوقوع است. بحث عمومی کمی در مورد آن در دفتر بیضی شکل کاخ سفید وجود داشت و کاخ سفید به جای خود توافق، یک «برگه اطلاعات» مبهم منتشر کرد که در آن به چندین حوزه همکاری اشاره شده بود، اما به نسبت تعهدات دفاعی متقابل آمریکا با مثلاً ژاپن، کره جنوبی و فیلیپین بسیار کمتر بود. اما شاهزاده محمد به پیروزی در پرونده خود برای قرار دادن پیشرفته‌ترین جنگنده‌های آمریکایی در باند فرودگاه‌های پایگاه‌های هوایی عربستان و پیشرفته‌ترین تراشه‌های آمریکایی در مراکز داده، دست یافت. او کشورش را در مجموعه فناوری آمریکا ادغام می‌کند و می‌داند که اینها چیزی بیش از جت و تراشه هستند. اینها نمادهایی هستند که سعودی‌ها خود را بخشی از «غرب» می‌دانند، تنها کمی پس از یک ربع قرن پس از حملات ۱۱ سپتامبر.

ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد تا کسی بتواند با قطعیت نتیجه بگیرد که آیا قراردادهای اعلام شده در روز سه‌شنبه به بزرگی آن چیزی است که هر دو رهبر توصیف کردند یا خیر.

کنگره قرار است در مورد اف-35ها رأی‌گیری کند و لیست انتظار طولانی است: حدود 20 کشور یا این هواپیماها را دارند یا آن‌ها را سفارش داده‌اند. هزینه هر کدام از آن‌ها، بسته به مدل، حدود 80 تا 110 میلیون دلار است و ممکن است مدتی طول بکشد تا آن‌ها در باند فرودگاه‌های عربستان سعودی به پرواز درآیند و از حالا تا آن زمان ممکن است اتفاقات زیادی رخ دهد.

روزنامه صبح ساحل