دشمن دیروز، دوست امروز

قانون قیصر چیست و چرا الشرع می‌خواهد آن را لغو کند؟

بزرگترین مانع باقی‌مانده در روابط آمریکا و سوریه، تحریم‌های قیصر است، مجموعه‌ای بی‌رحمانه از محدودیت‌های اقتصادی آمریکا، که از سال 2019 و علی‌رغم سقوط دولت اسد همچنان پابرجا مانده است. ترامپ این تحریم‌ها را در ماه مه به حالت تعلیق درآورد و روز دوشنبه این تعلیق را برای ۱۸۰ روز دیگر تمدید کرد. اما قانون قیصر همچنان پابرجاست، به این معنی که رئیس جمهور آینده می‌تواند از نظر تئوری تحریم‌ها را در یک لحظه دوباره اعمال کند. این تهدید قریب‌الوقوع، بسیاری از شرکت‌ها را از سرمایه‌گذاری در سوریه بی‌میل کرده و بازسازی این کشور را در دوران شکننده‌ی گذار، مختل کرده است.

ترامپ باید ثابت کند که او و فرستاده‌اش به سوریه، تام باراک، می‌توانند کنگره‌ی تحت رهبری جمهوری‌خواهان را متقاعد کنند که با وجود نگرانی‌های قانون‌گذاران در مورد این جنگجوی سابق القاعده، به الشرع فرصت بدهند. یکی از گزینه‌ها، پیشنهادی از سناتور جین شاهین از نیوهمپشایر، دموکرات ارشد کمیته روابط خارجی سنا است که تحریم‌ها را بدون هیچ شرطی پایان می‌دهد. گزینه دیگر توسط سناتور لیندسی گراهام، متحد تندرو ترامپ، تهیه شده است که می‌خواهد شرایطی را برای لغو تحریم‌ها تعیین کند که هر شش ماه یکبار بررسی شود. همچنین، گفته می‌شود دولت اسرائیل با لغو کامل تحریم‌های آمریکا مخالف است و استدلال می‌کند که این امر اهرم کلیدی در تعاملات واشنگتن با دمشق را از دست خواهد داد. بنابراین الشرع در این زمینه شاید گامی نو برای لغو این تحریم برداشته است ولی عملا در این مورد ناکام مانده است.

اهمیت سفر به واشنگتن برای سوریه

ریاست جمهوری سوریه پس از این دیدار، اعلام کرد که مذاکراتی را «با تمرکز بر روابط دوجانبه بین سوریه و آمریکا، راه‌های تقویت و توسعه آن‌ها و تعدادی از مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی مورد علاقه مشترک» انجام دادند. از سوی دیگر، ترامپ، الشرع را بسیار ستود و گفت: «او از مکانی بسیار سخت می‌آید و آدم سرسختی است. من او را دوست دارم». این در حالی است که الشرع با اولویت‌های خودش به این جلسه آمده بود. او خواهان لغو دائمی تحریم‌هایی است که سوریه را به دلیل ادعاهای گسترده نقض حقوق بشر توسط دولت اسد و نیروهای امنیتی مجازات می‌کرد. اما لغو دائمی تحریم‌های قیصر مستلزم اقدام کنگره است. با اینکه کاخ سفید و وزارت امور خارجه علناً از لغو آنها قبل از پایان سال ۲۰۲۵ حمایت کرده‌اند، اما کارشناسان می‌گویند تعطیلی دولت ممکن است بر این بازه زمانی تأثیر بگذارد. الشرع قویاً نیاز به لغو این تحریم‌ها دارد، تا به افزایش سرمایه‌گذاری جهانی در کشوری که ۱۴ سال جنگ آن را ویران کرده دست یابد. بانک جهانی تخمین می‌زند که این کشور آسیب‌دیده برای بازسازی حداقل به ۲۱۶ میلیارد دلار نیاز دارد. لغو تمام تحریم‌ها علیه سوریه به این معنی است که این کشور می‌تواند به سیستم مالی جهانی بازگردد و سرمایه‌گذاری‌ها و تجارت را روان‌تر کند. در واقع الشرع به دنبال بودجه برای بازسازی سوریه پس از جنگ است.

آمریکا از سوریه چه می‌خواهد؟

ترامپ خواهان پیوستن دمشق به ائتلاف جهانی علیه گروه مسلح داعش (ISIS) بود. اندکی پس از جلسه، یک مقام ارشد آمریکایی به خبرگزاری‌های آسوشیتدپرس گفت که سوریه رسماً تأیید کرده است که به این ائتلاف خواهد پیوست و به نودمین عضو آن تبدیل خواهد شد. پیوستن سوریه به این ائتلاف، نشان دهنده ادغام منطقه‌ای آن تحت دولت جدید به رهبری الشرع خواهد بود. همچنین روابط دیپلماتیک بین سوریه و آمریکا که از سال ۲۰۱۲ به حالت تعلیق درآمده است، اکنون به سوریه اجازه داده شد سفارت خود را در واشنگتن بازگشایی کند. دولت سوریه هنوز در این مورد اظهار نظری نکرده است. چنین اقدامی می‌تواند راه را برای خروج نیروهای آمریکایی از این کشور هموار کند.

ترامپ همچنین خواهان پیوستن سوریه و عربستان به توافقنامه ابراهیم برای گسترش آن است. دولت ترامپ تلاش کرده است تا یک توافق امنیتی بین دولت الشرع و اسرائیل برقرار کند.

در صورتی که از زمان سقوط اسد، اسرائیل مرتباً تأسیسات نظامی و نهادهای دولتی سوریه را بمباران کرده است. ارتش اسرائیل همچنین در جنوب این کشور، بسیار فراتر از ارتفاعات جولان اشغالی، پیشروی کرده است. عضو ارشد یکی از مراکز اطلاعاتی آمریکایی نیز مدعی شد: داشتن روابط نزدیک با سوریه همچنین به حفظ آتش‌بس در غزه و منزوی شدن حزب‌الله لبنان کمک می‌کند؛ او این موضوع را از «اهداف کلیدی ایالات متحده» خواند و گفت آینده روابط اسرائیل و سوریه «قطعه باقی مانده در پازل» است. اما ایجاد و ماندگاری این نزدیکی فرآیندی دشوار به نظر می رسد. با توجه به اینکه الشرع گفته است که او طرفدار توافقی است که سرزمین‌های تصرف شده سوریه از ماه دسامبر را بازگرداند، اما نه از نوع توافق عادی‌سازی گسترده‌تر با اسرائیل.

سفر رئیس جمهور سوریه به آمریکا با چالش‌های زیادی روبرو است

توماس واریک، عضو ارشد غیرمقیم شورای آتلانتیک به الجزیره گفت: «ایالات متحده سه اولویت برای سوریه دارد. یکی از آن‌ها همکاری ضدتروریسم است تا اطمینان حاصل شود که داعش هرگز در سوریه یا عراق به قدرت برنگردد. دوم، کاهش نفوذ ایران در امور سوریه و سوم بهبود روابط بین سوریه-اسرائیل و پیوستن سوریه به توافق‌نامه ابراهیم که به این زودی‌ها اتفاق نخواهد افتاد.

در مورد موضوع اول، الشرع و ترامپ بسیار همسو هستند و در مورد توافق‌نامه‌های ابراهیم، با وجود تنش‌های میان دو کشور راه طولانی در پیش خواهد داشت.

رئیس جمهور سوریه باید با مسائل امنیتی چه در داخل سوریه و چه در مرزها به ویژه در مرز با اسرائیل مقابله کند. او باید به آمریکا بگوید که نیروهایی که در مناطق شمالی سوریه از آن‌ها حمایت می‌کند یعنی نیروهای دموکراتیک کرد سوریه، باید به نیروهای وزارت دفاع بپیوندند.

یک سوریه متحد تنها در صورتی می‌تواند پابرجا بماند که همه موافق باشند که بخشی از یک وزارت دفاع واحد باشند.

دیدار رئیس جمهور سوریه، از کاخ سفید، اوج یک صعود برق‌آسا به سوی به رسمیت شناخته شدن بین‌المللی در کمتر از یک سال از زمان به قدرت رسیدن الشرع است؛ آن هم در حالی که هفته گذشته، الشرع هنوز از نظر دولت آمریکا یک تروریست شناخته می شد. این سریع ترین و بی‌سابقه‌ترین روند عادی‌سازی است. سفر الشرع، فرصت‌هایی را برای نفوذ بیشتر آمریکا در خاورمیانه ایجاد می‌کند. دیدار روز دوشنبه نشان داد که هر دو کشور در رسیدن به خواسته‌های خود با چالش‌هایی روبه رو هستند که این نزدیکی را به بوته آزمایش می‌کشاند. ترامپ گفت که قصد دارد مجداا با رهبر سوریه دیدار کند.