اجتماعی
در سال‌های اخیر، یکی از مسائل مهمی که متأسفانه کمتر به آن پرداخته شده، رشد شتابان جمعیت شهر بندرعباس و فقدان زیرساخت‌های لازم برای پاسخگویی به این رشد است. بر اساس آخرین سرشماری رسمی در سال ۱۳۹۵، جمعیت بندرعباس حدود ۵۲۶ هزار نفر اعلام شد که نسبت به سال ۱۳۹۰ بیش از ۲۰ درصد افزایش داشته است؛ رشدی که در میان شهرهای بزرگ ایران کم‌سابقه است.اما برآوردهای غیررسمی و مبتنی بر داده‌های میدانی نشان می‌دهد که جمعیت بندرعباس اکنون از ۷۰۰ هزار نفر فراتر رفته است و با ادامه این روند، پیش‌بینی می‌شود در افق ۱۵ ساله آینده از مرز یک میلیون نفر عبور کند. در صورت تحقق این پیش‌بینی، بندرعباس در شمار کلان‌شهرهای جدید ایران قرار خواهد گرفت. اگر جمعیت فعلی بندرعباس را حدود ۷۰۰ هزار نفر در نظر بگیریم، رتبه جمعیتی این شهر اکنون در حدود دوازدهم کشور است، در حالی که در سال ۱۳۹۵ در رتبه هفدهم قرار داشت. این جهش پنج‌پله‌ای نشان‌دهنده سرعت رشد بالای جمعیت و افزایش مهاجرت به مرکز استان هرمزگان است. از سوی دیگر، مساحت شهر بندرعباس تنها حدود ۷۵ کیلومتر مربع است؛ به همین دلیل، تراکم جمعیت در مناطق مرکزی و برخی محلات مانند گلشهر، سیدکامل، اوزی‌ها و شهرک پیامبر اعظم(ص) بسیار بالاست. این تراکم، پیامدهای منفی متعددی از جمله ترافیک سنگین، کمبود فضاهای آموزشی، کاهش کیفیت زندگی و فشار بر خدمات شهری ایجاد کرده است.
بندرعباس؛ پتانسیل یا چالش؟
رشد جمعیت در ذات خود می‌تواند فرصتی ارزشمند برای توسعه باشد. بندرعباس، به عنوان بزرگ‌ترین بندر جنوبی کشور و دروازه تجارت ایران با جهان، تنها زمانی می‌تواند به رشد مداوم دست یابد که از ظرفیت‌های انسانی خود به‌درستی استفاده کند. اما این رشد، زمانی مفید است که زیرساخت‌های شهری، اقتصادی و فرهنگی متناسب با آن توسعه یابد؛ در غیر این صورت، تبدیل به تهدیدی برای توسعه متوازن و عدالت شهری خواهد شد.
سه مانع اصلی در مسیر رشد و توسعه بندرعباس
۱. تراکم جمعیتی و محدودیت جغرافیایی
نخستین مانع جدی، مساحت محدود شهر نسبت به جمعیت رو به رشد آن است. در حال حاضر، بسیاری از محلات بندرعباس به‌ویژه در مناطق مرکزی، دچار تراکم بالای جمعیت، کمبود فضای سبز و ضعف در کیفیت بافت شهری هستند. به عنوان نمونه، در برخی مدارس مناطق گلشهر و شهرک پیامبر اعظم(ص)، ظرفیت ثبت‌نام دانش‌آموزان مدت‌ها قبل از شروع سال تحصیلی تکمیل می‌شود. همچنین خیابان‌های باریک، نبود مسیرهای جایگزین و ضعف در اجرای طرح‌های ترافیکی، زمان سفر درون‌شهری را به‌شدت افزایش داده است.
برای برون‌رفت از این وضعیت، چند اقدام ضروری پیشنهاد می‌شود:
-گسترش جغرافیایی شهر به سمت شمال بندرعباس، با رعایت اصول شهرسازی نوین و استاندارد.
-ایجاد شهرک‌های جدید و باکیفیت در حومه برای کنترل تمرکز جمعیت و کاهش فشار بر مناطق مرکزی.
-بهسازی معابر و زیرساخت‌های حمل‌ونقل شهری، به‌ویژه در مسیرهای منتهی به ساحل و مناطق پررفت‌وآمد.
-تسریع در تکمیل پروژه‌های عمرانی ناتمام مانند پل‌ها و کمربندی‌ها که می‌توانند نقش مهمی در کاهش ترافیک داشته باشند.
بدون توجه به این مسائل، بندرعباس در آینده با بحران زیست‌پذیری شهری روبه‌رو خواهد شد؛ بحرانی که بسیاری از شهرهای بزرگ کشور مانند تهران، مشهد و اصفهان هم‌اکنون درگیر آن هستند.
۲. ضعف در زیرساخت‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی
دومین مانع توسعه بندرعباس، فقدان رشد متناسب علمی و فرهنگی با جایگاه اقتصادی شهر است. در حوزه آموزش عالی، دو دانشگاه اصلی شهر یعنی دانشگاه هرمزگان و دانشگاه علوم پزشکی بندرعباس، در رتبه‌بندی‌های ملی و بین‌المللی جایگاه مطلوبی ندارند.
این مسئله موجب شده بسیاری از نخبگان و دانشجویان مستعد استان، برای ادامه تحصیل به سایر استان‌ها مهاجرت کنند و در نتیجه، سرمایه انسانی شهر تضعیف شود.
از سوی دیگر، رابطه میان دانشگاه‌ها و صنایع بندری و تجاری بسیار ضعیف است.
با وجود ظرفیت عظیم اقتصادی در بنادر شهید رجایی و باهنر، هنوز حلقه اتصال مؤثری میان دانش، فناوری و صنعت شکل نگرفته است.
این شکاف باعث می‌شود فرصت‌های کارآفرینی و نوآوری از بین برود و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی نتوانند در حوزه‌های تخصصی خود جذب شوند. در حوزه فرهنگی نیز بندرعباس با چالش‌های متعددی روبه‌روست.
سال‌هاست موضوع احداث یک سالن تئاتر استاندارد برای شهر به آرزویی دست‌نیافتنی تبدیل شده است. همچنین، فضاهای فرهنگی و هنری کافی برای برگزاری برنامه‌های بومی، موسیقی، سینما و نمایشگاه‌های هنری وجود ندارد. این در حالی است که بندرعباس در ماه‌های سرد سال میزبان ده‌ها هزار گردشگر داخلی و خارجی است، اما زیرساخت‌های فرهنگی و تفریحی برای جذب و نگهداشت گردشگران در سطحی پایین باقی مانده‌اند.
برای ارتقای وضعیت فرهنگی و علمی شهر، لازم است از دانشگاه‌ها و مراکز علمی با هدف بهبود کیفیت آموزشی و پژوهشی حمایت شود و مراکز نوآوری و پارک علم و فناوری برای پیوند دانشگاه و صنعت اقدام ملموسی انجام دهند.
سرمایه‌گذاری در فضاهای فرهنگی و هنری شهری به‌ویژه در مناطق ساحلی و گردشگری نیز باید در دستورکار قرار گیرد.
۳. ضعف در مدیریت شهری و برنامه‌ریزی کلان
سومین مانع، که در واقع ریشه بسیاری از مشکلات دیگر نیز است، نبود مدیریت منسجم و طرح جامع توسعه شهری در بندرعباس است. در سال‌های گذشته، گسترش شهر و اجرای طرح‌های عمرانی عمدتاً جزیره‌ای و بدون هماهنگی میان نهادهای مختلف انجام شده است.
شهرداری، اداره کل راه و شهرسازی، آب و فاضلاب، محیط زیست و سایر دستگاه‌ها هرکدام طرح‌هایی جداگانه دارند، اما هماهنگی ساختاری و چشم‌انداز مشترک وجود ندارد. نتیجه این وضعیت، پروژه‌های نیمه‌تمام، هدررفت منابع مالی و نارضایتی شهروندان بوده است. نمونه بارز این ضعف مدیریتی، موضوع انتقال ترمینال مسافربری خلیج فارس است که سال‌هاست در دستور کار قرار دارد اما هنوز به نتیجه نرسیده است.این ترمینال در موقعیت فعلی خود از کیفیت بسیار نامناسب، امکانات محدود و دسترسی دشوار رنج می‌برد و نه‌تنها پاسخگوی نیاز جمعیت فعلی نیست، بلکه چهره ورودی شهر را نیز مخدوش کرده است. با وجود طرح‌های متعدد برای جابه‌جایی آن به نقطه‌ای مناسب‌تر، این پروژه همچنان بلاتکلیف مانده و به نمادی از رکود تصمیم‌گیری‌های شهری تبدیل شده است.
لذا ضروری است طرح جامع توسعه شهری بندرعباس با مشارکت دانشگاه‌ها، متخصصان و نهادهای محلی بازنگری و تصویب شود و مدیریت شهری یکپارچه شکل گیرد تا سیاست‌گذاری‌ها هماهنگ و مبتنی بر داده‌های واقعی باشند.شفافیت در اجرای پروژه‌ها افزایش یابد تا اعتماد عمومی نسبت به مدیریت شهر تقویت شود. بدون این اصلاحات، بندرعباس در مسیر تبدیل شدن به کلان‌شهر، نه‌تنها فرصت‌های توسعه را از دست می‌دهد، بلکه با انباشت مشکلات زیرساختی و اجتماعی مواجه خواهد شد.رشد جمعیت بندرعباس، اگرچه نشانه‌ای از پویایی اقتصادی و مهاجرت‌پذیری شهر است، اما در صورت بی‌توجهی به زیرساخت‌ها، آموزش، فرهنگ و مدیریت شهری، به تهدیدی برای کیفیت زندگی شهروندان تبدیل خواهد شد.بندرعباس می‌تواند در دهه آینده به یکی از شهرهای پیشرفته جنوب کشور بدل شود، اما این هدف تنها در صورتی محقق می‌شود که تصمیم‌گیری‌ها علمی، شفاف و آینده‌نگرانه باشند.
روزنامه صبح ساحل
جدیدترین اخبار
داور هرمزگانی مسابقات را قضاوت کرد
صعود قطعی سپاهان به مرحله بعد لیگ قهرمانان با پیروزی ۲–۰ مقابل الحسین
ثبت‌نام عمره مفرده ماه‌های رجب و شعبان از یکشنبه شروع می‌شود
اعلام رسمی سیدبندی جام جهانی از سوی فیفا/ تیم‌ملی در سید دوم جای گرفت
سقوط کامیون به دریا در بندرلافت؛ نوزاد خانواده آسیب دید
بهره‌برداری از استخر و زمین مینی‌فوتبال در جزیره ابوموسی با حضور وزیر ورزش و جوانان
افزایش ابتلا به آنفولانزا در هرمزگان با شروع فصل پاییز
یزدانی و رحمانی در رنکینگ جهانی تنیس صعود کردند
ارزش معاملات گواهی سپرده طلا به ۲ همت رسید
آغاز ثبت‌نام مرحله جدید عرضه خودروهای وارداتی در سامانه یکپارچه؛ مسدودسازی ۵۰۰ میلیون تومان شرط اصلی
ترکیب سپاهان مقابل الحسین اردن اعلام شد
موافقت وزیر ورزش با تکمیل زمین ورزشی روستای کوه‌حیدر بشاگرد
تعداد کارت‌های سوخت جایگاه‌ها ثابت است/ اتصال کارت به کد ملی فعلاً امکان‌پذیر نیست
جزئیات شیوه جدید کالابرگ الکترونیک؛ دهک‌های ۴ تا ۷ نیز به‌زودی مشمول می‌شوند
هشدار سازمان غذا و دارو درباره مصرف نمک‌های رنگی؛ ادعاهای درمانی پایه علمی ندارد
خبر مالیات از تراکنش کارتخوان تکذیب شد
