تهدید توافق

جنگ تمام شد!

دونالد ترامپ، که دولتش نقش اصلی را در تدوین این توافق ایفا نمود، روز دوشنبه به اسرائیل سفر کرد تا پیش از اجلاس بین‌المللی مصر که ریاست مشترک آن را بر عهده داشت، در کنست سخنرانی کند. ترامپ در پارلمان اسرائیل با استقبال پرشوری روبرو شد. او که پیش از این به خبرنگاران اعلام کرده بود «جنگ تمام شده است»، در طول سخنرانی گسترده خود، «طلوع تاریخی خاورمیانه جدید» را اعلام کرد و به رهبران کشورهای عرب و مسلمان که به گفته او «برای فشار آوردن به حماس و آزادی گروگان‌ها گرد هم آمده بودند» ادای احترام کرد. همچنین نتانیاهو، را به عنوان یکی از «بزرگترین» رهبران دوران جنگ اسرائیل ستود و در اقدامی انحرافی، از رئیس جمهور اسرائیل خواست تا نخست وزیر را که در سه پرونده فساد جداگانه در حال محاکمه است، عفو کند! نتانیاهو از ترامپ به عنوان «بزرگترین دوستی که اسرائیل تا به حال در کاخ سفید داشته است» تقدیر کرد و قول داد که در آینده با او همکاری کند.

اجلاس مصر: ترامپ سند توافق آتش‌بس غزه را امضا کرد

روز دوشنبه، بیش از بیست مقام رسمی از کشورهای اروپایی و خاورمیانه، در شرم‌الشیخ مصر گرد هم آمدند تا در مورد هموار کردن مسیر صلح در غزه گفتگو کنند، اگرچه نه اسرائیل و نه حماس نماینده‌ای در این میز مذاکره نداشتند. ترامپ، السیسی، رجب طیب اردوغان و تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، سندی را امضا کردند که به گفته ترامپ، زمینه را برای آینده غزه فراهم می‌کند. با این حال، نسخه‌ای از آن منتشر نشد. رئیس جمهور آمریکا گفت: «۳۰۰۰ سال طول کشید تا به این نقطه برسیم. باورتان می‌شود؟» «و این [طرح] پابرجا خواهد ماند». همچنین رئیس جمهور مصر، اعلام کرد که به پاس تقویت روابط آمریکا و مصر و تلاش‌هایش برای برقراری صلح در منطقه، بالاترین نشان افتخار غیرنظامی ایالت خود، نشان نیل، را به ترامپ اعطا می‌کند.

از سویی سازمان ملل متحد اعلام کرد که ۱۱ میلیون دلار دیگر از صندوق اضطراری برای حمایت از افزایش کمک‌های بشردوستانه در غزه پیش از ماه‌های زمستان اختصاص داده خواهد شد. فرحان حق، معاون سخنگوی سازمان ملل گفت که آن‌ها آماده‌اند تا پس از اجرای آتش‌بس، تأمین سوخت کافی و پس‌اندازهای زندگی را برای ارسال به غزه تضمین کنند.

اسرائیل و حماس تاکنون بر سر چه مواردی توافق کرده‌اند؟

آتش‌بس؛ اسرائیل و حماس توافق کردند که جنگ را متوقف کنند. این آتش‌بس اولیه روز جمعه پس از آنکه کابینه اسرائیل رسماً این توافق را روز قبل تصویب کرد، به اجرا درآمد.

کاهش نظامی؛ ارتش اسرائیل، معروف به نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF)، موافقت کرد که نیروهای خود را تا خطی که کنترل ۵۳ درصد از منطقه محصور را در اختیار دارد، عقب‌نشینی کند. کاخ سفید نقشه‌ای از نوار غزه منتشر کرد که نشان می‌دهد این اولین مرحله از سه مرحله عقب‌نشینی اسرائیل خواهد بود.

آزادی گروگان و زندانی و افزایش کمک‌رسانی؛ طرح کاخ سفید می‌گوید که «کمک کامل» «بدون دخالت» به غزه ارسال خواهد شد، که ترامپ آن را به معنای ششصد کامیون حامل کمک در روز تعیین کرده است. این شامل «بازسازی زیرساخت‌ها (آب، برق، فاضلاب)، بازسازی بیمارستان‌ها و نانوایی‌ها و ورود تجهیزات لازم برای جمع‌آوری آوار و باز کردن جاده‌ها» می‌شود.

آیا اسرائیل به طور کامل عقب‌نشینی خواهد کرد؟

غزه ۴۱ کیلومتر طول و ۱۰ کیلومتر عرض دارد و پس از دو سال درگیری، ارتش اسرائیل اعلام کرد که بیشتر این منطقه ساحلی را کنترل می‌کند. توافق‌نامه صلح مورد حمایت دونالد ترامپ، می‌گوید که اسرائیل غزه را کنترل یا ضمیمه نخواهد کرد و با آزادی گروگان‌های اسرائیلی، باید عقب‌نشینی کنند.

خروج اولیه نظامی فقط تا آنچه «خط زرد» نامیده می‌شود، مرزی در داخل غزه است. در خط زرد، ارتش اسرائیل هنوز حدود نیمی از نوار را کنترل می‌کند. طبق توافق‌نامه صلح، ارتش اسرائیل پس از تحقق سایر شرایط، بیشتر عقب‌نشینی خواهد کرد. آن‌ها پس از استقرار «نیروی ثبات بین‌المللی» به «خط قرمز» خواهند رفت. سپس، هنگامی که غزه تحت کنترل یک مرجع انتقالی جدید قرار گرفت، حتی بیشتر عقب‌نشینی خواهند کرد. هیچ جدول زمانی در توافق‌نامه صلح ارائه نشده است، بنابراین مشخص نیست که همه این اتفاقات چه زمانی رخ خواهد داد.این عقب‌نشینی نهایی باعث می‌شود نیروهای اسرائیلی برای نظارت بر منطقه حائل بین اسرائیل و غزه که از اوایل قرن بیست و یکم وجود داشته است، بازگردند. اسرائیل استدلال می‌کند که چنین منطقه حائلی برای امنیت خود ضروری است و آن را طی دو دهه گسترش داده است. سازمان غیرانتفاعی اسرائیلی گیشا، در ماه مارس گزارش داد که این منطقه حائل قبلاً ۳۰۰ متر از مرز فاصله داشت، اما در توافق آتش‌بس ژانویه ۲۰۲۵، این منطقه به «عمق ۷۰۰ تا ۱۱۰۰ متر در غزه» تعریف شد. به گفته گیشا، این حدود ۱۷ درصد از نوار غزه است و همچنین به معنای نابودی دائمی جوامع و عدم دسترسی به زمین‌های کشاورزی خواهد بود.

«نیروی ثبات بین‌المللی» کیست؟

ماده ۱۵ طرح صلح بیان می‌کند که ایالات متحده با شرکای عرب و بین‌المللی برای استقرار یک «نیروی ثبات بین‌المللی» یا ISF در غزه همکاری خواهد کرد. این نیرو با اسرائیل و مصر برای تأمین امنیت مرزهای غزه همکاری خواهد کرد و همچنین باید یک نیروی پلیس جدید را آموزش و پشتیبانی کند.اما کارشناسان CSIS مستقر در واشنگتن، اواخر هفته گذشته نوشتند: «ایجاد یک نیروی ثبات بین‌المللی متشکل از شرکای عرب و جهانی نیز با موانع بزرگی روبرو است. مگر اینکه عناصر فلسطینی در میدان (از جمله حماس که با این ایده مخالف است) به وضوح با آن موافقت کنند، تصور اینکه نیروهای عربی مایل به استقرار در میدان باشند، دشوار است».سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه به خبرنگاران گفت که این کشور آماده کمک به ISF است. آلمان نیز گفته است که بودجه لازم برای کمک به چنین نیرویی را فراهم می‌کند، اما پرسنلی فراهم نمی‌کند.مصر ایده مشارکت نیروهای آمریکایی را مطرح کرده است. حدود ۲۰۰ سرباز آمریکایی پیش از این برای کمک به ایجاد یک «مرکز هماهنگی نظامی-مدنی» وارد اسرائیل شده‌اند. گزارش‌ها حاکی از آن است که آنها وارد غزه نخواهند شد.

چالش‌های گام بعدی در طرح صلح غزه

جزئیات طرح صلحی که منجر به آتش‌بس در غزه شده مبهم است، مذاکره‌کنندگان می‌گویند این ابهام عمدی است. هنوز سوالات زیادی باقی مانده است و پاسخ‌ها می‌توانند صلح یا بازگشت به جنگ را به ارمغان بیاورند.

مبهم و نامشخص، کارشناسان معتقدند که این‌ها بهترین توصیف‌ها از طرح آتش‌بس هستند که دولت آمریکا با فشار بر حماس و اسرائیل، آن را در غزه به واقعیت تبدیل کرده است. برخی از ناظران - از جمله میانجی‌گران اصلی- می‌گویند که این ابهام عمدی و در واقع برای جلب موافقت مخالفان، گروه شبه‌نظامی حماس مستقر در غزه و دولت راست‌گرای اسرائیل، ضروری بوده است. برخی دیگر استدلال می‌کنند که تعاریف مبهم به این معنی است که چیزهای زیادی برای مذاکره باقی مانده است و عدم شفافیت می‌تواند منجر به از سرگیری درگیری شود.طرح صلح ترامپ احتمال ایفای نقش برای تشکیلات خودگردان فلسطین به رهبری عباس در غزه را - مشروط به اصلاحات مختلف - باز گذاشته، اما بنیامین نتانیاهو چنین ایده‌ای را رد کرده است. بازسازی یکی دیگر از چالش‌های بزرگ خواهد بود. بخش زیادی از غزه به ویرانه تبدیل شده است و تقریباً ۲ میلیون نفر از ساکنان این منطقه همچنان در شرایط سختی هستند. بانک جهانی و یک طرح پس از جنگ که توسط مصر پیشنهاد شده است، تخمین می‌زنند که حداقل ۵۳ میلیارد دلار برای بازسازی سرزمین‌های ویران شده فلسطین مورد نیاز است. مصر قصد دارد میزبان یک کنفرانس بازسازی در آینده باشد.بنابراین با وجود عبور از مرحله اول اما وضعیت همچنان شکننده است و سوالات عمده‌ای در مورد آنچه در آینده اتفاق می‌افتد، هنوز پاسخ داده نشده است. اما در مورد مراحل بعدی این طرح که شامل مسائل حساس‌تری می‌باشد مانند حکومت پس از جنگ غزه، بازسازی این منطقه و درخواست اسرائیل مبنی بر خلع سلاح حماس، طرفین همچنان به توافق نرسیده‌اند. مذاکرات بر سر این مسائل می‌تواند به شکست منجر شود و اسرائیل اشاره کرده است که اگر خواسته‌هایش برآورده نشود، ممکن است عملیات نظامی را از سر بگیرد.

روزنامه صبح ساحل