تدبیر هزینه‌تراشی بر اروپا

ناکامی اروپا در سه عرصه

وی در ادامه گفت: خروج یک‌جانبه ایالات متحده از برجام باید مسئولیت‌های سنگینی را بر عهده اروپا می‌گذاشت اما آن‌ها نه‌تنها واکنش عقلانی نشان ندادند بلکه تعهدات واشنگتن را نیز جبران نکردند. اروپا در سه عرصهٔ اصلی ناکام بوده است: در عرصه نظامی و امنیتی به دلیل وابستگی ساختاری به آمریکا توان اقدام مستقل ندارد؛ در عرصه سیاسی عملاً دنباله‌رو واشنگتن است و در عرصه اقتصادی نیز نمونه بارز آن تمکین به تعرفه‌های ترامپ علیه اتحادیه اروپا بود. این وضعیت باید در رسانه‌ها و محافل بین‌المللی پررنگ شود تا افکار عمومی جهان دریابد اروپا نیز بی‌عمل بوده و تنها نقش پادوی آمریکا را ایفا می‌کند.

استفاده از ظرفیت قدرت های نوظهور

سهرابی‌نور با اشاره به اینکه ایران در این چارچوب تأکید دارد که باید در حوزه‌های سیاسی، نظامی، اقتصادی و امنیتی با کشورهایی که در مقابل آمریکا و اروپا هستند تعامل جدی‌تر داشته باشد و از ظرفیت قدرت‌های نوظهور استفاده کند تصریح کرد: همکاری‌های امنیتی منطقه‌ای باید تقویت شود؛ همان‌طور که عربستان و پاکستان قراردادهای امنیتی و دفاعی امضا کرده‌اند، ایران نیز می‌تواند با تعریف ترتیبات امنیتی جدید و انعقاد قراردادهای دفاعی مشترک، این خلأ را پر کند. وی ادامه داد: ایران همچنین باید روابط خود را با روسیه و چین در قالب همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه گسترش دهد و با قدرت‌های نوظهوری مانند هند، برزیل و دیگر کشورهای غیر غربی تعاملات گسترده‌تری داشته باشد تا نیاز اقتصادی خود به اروپا را کاهش دهد. این سیاست می‌تواند اثر تحریم‌ها را کم کند و هزینه حذف ایران از بازار اروپا را بالا ببرد.

ضرورت بازتعریف سیاست‌خارجی ایران

این کارشناس مسائل بین الملل با اشاره به اینکه رفتار رژیم صهیونیستی در منطقه و توافقات کشورهای عربی نمونه‌ای دیگر از ضرورت بازتعریف سیاست خارجی ایران است تصریح کرد: کشورهای منطقه برای مقابله با تهدیدات، به‌ویژه تهدیدات هسته‌ای احتمالی، به‌دنبال تضمین‌های امنیتی هستند و یکی از دلایل گرایش برخی به پاکستان وجود ظرفیت بازدارنده در آن کشور است. بنابراین ایران نیز باید ترتیبات امنیتی منطقه‌ای جدیدی تعریف کند تا بتواند نقش بازدارنده ایفا کند یا دست‌کم این تصویر را ایجاد نماید که خلأ ناشی از بی‌توجهی آمریکا را پر می‌کند.

هدف از طراحی مکانیسم ماشه

وی در رابطه با مکانیزم ماشه گفت: مکانیزم ماشه یا همان اسنپ‌بک در آخرین بند غروب برجامی درج شده و از ابتدا برای به دام انداختن ایران طراحی شده است تا پس از ده سال، همه تعهدات ایران نادیده گرفته شود و تحریم‌ها دوباره فعال گردد. این بند ظالمانه و یک‌طرفه خوانده می‌شود و خروج آمریکا از برجام خود دلیلی محکم بر غیرقانونی بودن مکانیزم ماشه است زیرا طرف مقابل تعهداتش را نقض کرده است. روسیه و چین به‌عنوان دو عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل این مکانیزم را غیرقانونی اعلام کرده و گفته‌اند به آن پایبند نخواهند بود. این موضع باید به‌عنوان سندی برای اثبات نادرستی اسنپ‌بک استفاده شود.

ضرورت راهبرد چرخش به شرق

سهرابی‌نور در رابطه با بدعهدی غرب گفت: سابقه بدعهدی غرب به سال ۱۳۸۲ بازمی‌گردد، زمانی که غربی‌ها با درخواست تعلیق موقت فعالیت‌های هسته‌ای ایران، صنعت هسته‌ای کشور را به‌تدریج متوقف کردند. این روند تا امروز ادامه داشته است. با وجود این، ایران مذاکره را ادامه داد تا تصویر «کشوری اهل گفت‌وگو» را حفظ کند و حتی اندک شانس عبور از مکانیزم ماشه را امتحان کند. اکنون با نزدیک‌شدن به ۲۶ مهر و احتمال بسیار زیاد فعال‌شدن رسمی مکانیزم ماشه، لازم است تا آن زمان رایزنی با اروپا و دوستان در شورای امنیت، به‌ویژه روسیه و چین و دیگر اعضای غیر دائم شورا ادامه یابد تا اثرات روانی این اقدام کاهش یابد.

اما پس از فعال‌شدن ماشه، ارتباط با اروپا باید بازنگری شود و راهبرد «چرخش به شرق» با جدیت دنبال گردد. تنوع‌بخشی به روابط خارجی با قدرت‌های نوظهور باید در دستور کار قرار گیرد تا اروپا و آمریکا هزینه حذف‌شدن از بازار و منطقه ایران را بپردازد و به این ترتیب هزینه فعال‌سازی مکانیزم ماشه افزایش یابد.

این کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه اقدامات تهدیدآمیز صرف، مثل خروج از ان‌پی‌تی بدون داشتن برنامه عملی، کارساز نیست گفت: این اقدام فقط فشار را بیشتر می‌کند. به‌جای آن باید راهکارهایی داشت که ضرر و زیان طرف‌های غربی را در به اجرا گذاشتن مکانیزم ماشه بالا ببرد. سیاست خارجی ایران تاکنون متوازن نبوده و بیش از حد به سمت غرب متمایل بوده است و اکنون باید به سمت شرق بازگردد. چین و دیگر قدرت‌های آسیایی جای اروپا را در بازار ایران گرفته‌اند و این خود نوعی تنبیه برای اروپا محسوب می‌شود. این سیاست نه‌تنها هزینه اروپا را بالا می‌برد بلکه به ایران امکان می‌دهد از ظرفیت‌های تازه‌ای در عرصه اقتصاد و امنیت استفاده کند.

وی در ادامه افزود: اروپایی‌ها برای نشان‌دادن جدیت خود ممکن است در همین مدت فشار را افزایش دهند. اظهارات وزیر خارجه انگلیس درباره باز بودن مسیر دیپلماسی نشانه «جنگ اراده‌ها» است؛ یعنی فشار را بالا می‌برند تا ایران تسلیم شود. ایران باید سیاست محکمی اتخاذ کند و رویکردش به شرق را جدی‌تر دنبال نماید تا اروپا و آمریکا بفهمند در صورت خطا باید برای همیشه قید بازار ایران و منطقه را بزنند.

سخن پایانی

سهرابی نور در پایان با اشاره به اینکه ایران باید ضمن حفظ تعامل و مذاکره تا آخرین لحظه، هم‌زمان راهبردی عملی برای بعد از ۶ مهر داشته باشد افزود: راهبردی که بر ائتلاف‌سازی، کاهش هزینه‌های تحریم و افزایش هزینه‌های طرف مقابل استوار باشد. چنین سیاستی می‌تواند جنگ اراده‌ها را به نفع ایران تغییر دهد و جایگاه کشور را در نظام بین‌الملل تثبیت کند. در نهایت، نتیجه همه این تحلیل‌ها این است که ادعاهای اروپا درباره ایران بی‌اساس بوده، مکانیزم ماشه ابزاری یک‌طرفه و غیرقانونی است، و تنها با تغییر راهبرد سیاست خارجی و تقویت روابط با قدرت‌های نوظهور می‌توان فشار غرب را خنثی و ابتکار عمل را در منطقه و جهان به دست گرفت.