عضلات قوی، عصای دوران سالمندی

زنان در معرض خطر

شکستگی مفصل ران، به شکستگی در قسمت یک چهارم بالایی استخوان ران (فمور) گفته می‌شود. این نوع شکستگی به دلایل زیادی اتفاق می‌افتد ولی زمین خوردن به ویژه از پهلو شایع‌ترین علل آن محسوب می‌شود. شکستگی مفصل ران در افراد بالای 65 سال بسیار شایع است و در زنان بیشتر از مردان اتفاق می‌افتد. دلیل این مسئله بیشتر با زمین خوردن و شیوع پوکی استخوان در آن‌ها مرتبط است. البته عوامل دیگری برای افزایش بروز این نوع شکستگی وجود دارد برای مثال، آن دسته از افرادی که دچار کمبود وزن و لاغری بیش از حد هستند بیشتر در معرض این نوع شکستگی قرار دارند. علاوه بر این، دریافت ناکافی کلسیم یا ویتامین دی (D) ، سابقه خانوادگی پوکی استخوان، عدم تحرک، مصرف بیش از حد الکل و استعمال دخانیات (سیگار و قلیان)، احتمال بروز این نوع شکستگی را افزایش می‌دهد.

از درد تا تشخیص

در صورت بروز شکستگی مفصل ران، درد بسیار شدیدی در ناحیه لگن یا کشاله ران ایجاد خواهد شد. راه رفتن در چنین شرایطی غیر ممکن می‌شود البته برخی افراد با وجود شکستگی می‌توانند راه بروند و تنها از درد مبهم در نواحی لگن، باسن، ران، کشاله ران یا کمر خود شکایت می‌کنند. اگر پزشک به شکستگی مفصل ران مشکوک شود، سئوالاتی در مورد آسیب‌ها یا زمین خوردن‌های اخیر می‌پرسد. او یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و تصویربرداری با اشعه ایکس را در چنین شرایطی ضروری می‌داند. چنانچه تصویر اشعه ایکس واضح نباشد ممکن است نیاز به ام.آر.آی (MRI ) یا اسکن استخوان نیز باشد.

وقتی شکستگی معمولی نیست!

شکستگی مفصل ران می‌تواند به عضلات، رباط‌ها، تاندون‌ها، رگ‌های خونی و اعصاب اطراف، آسیب برساند. چنانچه شکستگی به سرعت درمان نشود، می‌تواند برای مدت طولانی بر توانایی حرکتی اثر منفی بگذارد. علاوه بر این، احتمال بروز لخته‌های خون در پاها یا ریه‌ها، زخم بستر، عفونت مجاری ادراری، ذات الریه و از دست دادن توده عضلانی افزایش می‌یابد. از دست دادن توده عضلانی، فرد را در معرض خطر بیشتری برای زمین خوردن و آسیب‌های بعدی قرار می‌دهد. شکستگی مفصل ران اغلب با جراحی درمان می‌شود. انتخاب نوع جراحی کاملا به سن، وضعیت سلامتی فرد، نوع و شدت شکستگی بستگی دارد.

زندگی پس از جراحی

جراحی برای درمان شکستگی مفصل ران، تنها اولین گام در مسیر بهبودی است. موفقیت بلند مدت و بازگشت به زندگی عادی به شدت به مراقبت‌های پس از عمل و توان‌بخشی زود هنگام بستگی دارد. در واقع دوره نقاهت به اندازه خود جراحی حیاتی است. باوری وجود دارد که اگر فرد پس از عمل جراحی راه نرود، زمین‌گیر می‌شود و دیگر نمی‌تواند راه برود این باور کاملا پایه علمی دارد و درست است. بی‌حرکتی طولانی مدت به بدن آسیب می‌رساند و توانایی فرد برای بازیابی استقلال را به شدت کاهش می‌دهد. این مسئله به دلیل کاهش توده عضلانی (آتروفی عضلانی) ایجاد خواهد شد. ماهیچه‌ها برای حفظ قدرت خود به فعالیت نیاز دارند. در صورت عدم تحرک، عضلات پا و لگن به سرعت تحلیل رفته و ضعیف می‌شوند. این ضعف عضلانی باعث می‌شود که راه رفتن و حفظ تعادل برای فرد بسیار دشوار یا حتی غیرممکن شود. علاه بر این، استخوان‌ها برای حفظ تراکم خود، به فشار ناشی از تحمل وزن نیاز دارند. عدم تحرک و راه نرفتن باعث می‌شود که استخوان‌های لگن و پاها به سرعت ضعیف و شکننده شوند که این مسئله خطر شکستگی‌های بعدی را به شدت افزایش می‌دهد. مفاصل برای عملکرد صحیح نیاز به حرکت دارند. بی‌تحرکی باعث سفت شدن بافت‌های اطراف مفصل و کاهش دامنه حرکتی آن می‌شود که راه رفتن را دردناک و مشکل می‌کند. مهم‌ترین دلیل برای شروع حرکت زودهنگام، پیشگیری از عوارض خطرناک است که می‌تواند جان بیمار را تهدید کند. پس از جراحی با نظر پزشک متخصص ارتوپد، فیزیوتراپی انجام می‌شود. فیزیوتراپیست به فرد کمک می‌کند تمرینات تقویتی و کششی را با توجه به شرایط خود انجام دهد ضمن اینکه باعث بهبود تعادل و توانایی راه رفتن دوباره خواهد شد. پزشک متخصص ارتوپد داروهایی را بعد از جراحی تجویز می‌کند که مهم‌ترین آن‌ها رقیق کننده‌های خون هستند که از بروز لخته و آمبولی ریه جلوگیری خواهند کرد. علاوه بر این، کلسیم و ویتامین دی ( D ) نیز تجویز می‌شود. پس از جراحی داشتن تغذیه مناسب، از اهمیت بالایی برخوردار است و برای جوش خوردن استخوان‌ها و ترمیم بافت‌ها ضروری محسوب می‌شود. مراقبت صحیح از محل جراحی مورد دیگری است که باید به آن توجه کافی داشت. مراقبت از محل جراحی، برای جلوگیری از عفونت اهمیت دارد. برای این منظور، دستورالعمل‌ها پزشک متخصص را باید به دقت انجام داد.

یک وضعیت کشنده مطرح است

آمبولی ریه جدی‌ترین عارضه به حساب می‌آید. عدم تحرک، جریان خون در پاها را کند خواهد کرد و منجر به تشکیل لخته‌های خونی (DVT) می‌شود. این لخته‌ها می‌توانند از پا جدا شده و به ریه‌ها برسند و باعث آمبولی ریه می‌شوند که یک وضعیت اورژانسی و اغلب کشنده است. دراز کشیدن طولانی مدت باعث می‌شود ترشحات ریوی تجمع یابند و خطر عفونت ریه افزایش یابد. فشار مدوام ناشی از خوابیدن در یک وضعیت ثابت، جریان خون به پوست را کاهش می‌دهد و باعث ایجاد زخم‌های پوستی دردناک می‌شود.

پیشگیری را جدی بگیرید

بهترین راه پیشگیری از شکستگی مفصل ران، قوی و سالم ماندن استخوان است. برای این منظور باید زیر نظر پزشک از مکمل‌های کلسیم و ویتامین دی (D) استفاده کرد. پزشک متخصص ارتوپد ممکن است داروهایی برای جلوگیری از کاهش توده استخوانی تجویز کند. ترک دخانیات و الکل نیز موارد دیگری هستند که باید به آن‌ها توجه کافی داشت. فعالیت بدنی منظم و تقویت عضلات، نقش بسیار مهمی در پیشگیری از شکستگی مفصل ران دارد. تحقیقات علمی نشان می‌دهند که ورزش به چند روش کلیدی خطر شکستگی را کاهش می‌دهد.

ورزش به ویژه تمرینات تحمل وزن و مقاومتی، مانند یک محرک برای استخوان‌ها عمل می‌کند. وقتی ماهیچه‌ها به استخوان‌ها فشار می‌آورند، استخوان‌ها به این فشار واکنش نشان می‌دهند و با افزایش تراکم قوی‌تر می‌شوند. این فرآیند به ویژه در استخوان‌های ران و لگن که بیشترین فشار را تحمل می‌کنند حائز اهمیت است. بیشتر شکستگی‎‌های مفصل ران و لگن در افراد مسن، در نتیجه یک زمین خوردن ساده ایجاد می‌شوند. تقویت عضلات پا و لگن، به بهبود تعادل، انعطاف‌پذیری و ثبات بدن کمک می‌کند. این کار احتمال زمین خوردن را به شدت کاهش می‌دهد و در نتیجه خطر شکستگی نیز پایین می‌آید.

عضلات قوی‌تر می‌توانند ضربه را بهتر دفع کنند حتی اگر در شرایطی که فرد زمین بخورد. بافت نرم و توده عضلانی قوی‌تر در اطراف مفصل ران مانند یک لایه محافظ عمل کرده و نیروی ضربه را قبل از رسیدن به استخوان پراکنده و از شکستگی جلوگیری می‌کند. بنابراین، تقویت عضلات نه تنها به طور مستقیم استخوان‌ها را قوی خواهد کرد بلکه با کاهش خطر زمین خوردن و جذب ضربه، به طور غیر مستقیم نیز نقش حیاتی در پیشگیری از این شکستگی‌ها ایفا می‌کند.