انفجار در دوحه، لرزش در آنکارا

به گزارش رسانه‌های اسرائیلی، این عملیات که با نام رمز «قله آتش» شناخته می‌شد، شامل هشت فروندF-15، و چهار فروند F-35، اسرائیلی بود. این حمله موجی از محکومیت‌ها را به دنبال داشته و آن را نقض آشکار حاکمیت قطر و قوانین بین‌المللی خوانده اند. این حمله به قلب دوحه، پایتخت قطر و متحد ترکیه، محکومیت آنکارا را به دنبال داشت.

ترکیه پیوسته با فلسطین و قطر ابراز همبستگی کرده و تأکید کرده است که تجاوز اسرائیل نمایانگر تروریسم دولتی و توسعه‌طلبی است و خواستار اقدام فوری بین‌المللی برای توقف نقض قوانین بین‌المللی توسط تل‌آویو شده است. در بیانیه‌ای که روز سه‌شنبه توسط وزارت امور خارجه ترکیه منتشر شد، آمده است: «هدف قرار دادن تیم مذاکره‌کننده حماس در حالی که مذاکرات آتش‌بس ادامه دارد، نشان می‌دهد که هدف اسرائیل دستیابی به صلح نیست، بلکه ادامه جنگ است». همچنین وزارت دفاع ملی ترکیه روز پنجشنبه در بیانیه‌ای، تمرکز خود را بر حمله اسرائیل به قطر معطوف کرد و آن را دلیلی بر این دانست که تل‌آویو تروریسم را «به یک سیاست دولتی تبدیل کرده است که از درگیری تغذیه می‌کند و با صلح مخالفت می‌کند».

این حمله که به خاک یکی از متحدان کلیدی ایالات متحده اصابت کرد، به سرعت در سراسر خاورمیانه و فراتر از آن محکوم شد؛ زیرا منتقدان هشدار دادند که این حمله، تلاش‌های میانجیگری جاری برای پایان دادن به جنگ و تضمین آزادی گروگان‌های اسیر در غزه را به خطر انداخت.

اما نتانیاهو از این حمله دفاع کرد و اقدامات بیشتر علیه قطر را تهدید کرد و گفت: «یا آنها را اخراج کنید یا آنها را به دست عدالت بسپارید. زیرا اگر این کار را نکنید، ما این کار را خواهیم کرد.»

با توجه به ارزیابی اسرائیل از حماس، منطقی است که اسرائیل به هدف قرار دادن این گروه در هر کجا که ممکن است به دنبال پناهگاه باشد، ادامه دهد. این موشک‌ها در محله آرامی از دوحه، در پایین جاده‌ای که دونالد ترامپ اخیراً در جریان سفرش به منطقه در ماه مه از آن بازدید کرده بود، فرود آمدند. این سفر شامل بازدید از یک پایگاه هوایی آمریکا در قطر نیز می‌شد. این اتفاق برای حاکمان خلیج فارس، فرضیه دیرینه آنها مبنی بر اینکه روابط و پایگاه‌های نظامی ایالات متحده از آنها در برابر حملات محافظت می‌کند را به چالش می‌کشد.

اسرائیل ابتدا قصد داشت به جای قطر به ترکیه حمله کند، اما از نتایج آن بیم داشت. اسرائیل به عنوان جایگزینی برای طرحی که قرار بود رهبران حماس را در ترکیه هدف قرار دهد، به دوحه حمله کرد. حال پس از حمله اخیر اسرائیل به رهبران حماس در قطر، تحلیل‌ها نشان می‌دهد که آخرین پناهگاه حماس، ترکیه، می‌تواند گزینه بعدی باشد.

کالیبر.آذ به نقل از سرویس خبری اسرائیل کان گزارش می‌دهد که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر، از ترس عواقب جدی سیاسی و اقتصادی، تصمیم به حمله به ترکیه گرفته است. در واقع عملیات در ترکیه به دلیل عضویت ترکیه در ناتو لغو شد.

نتانیاهو معتقد بود که عواقب حمله به قطر را می‌توان با حمایت ایالات متحده مدیریت کرد، اما حمله مشابه در ترکیه یا مصر بسیار خطرناک‌تر بود.

رهبران حماس در خارج از کشور فقط در قطر، ترکیه و مصر ساکن هستند. مصر هشدار داده است که هرگونه تلاشی برای هدف قرار دادن رهبران حماس در خاک خود فاجعه‌بار خواهد بود.

ناتو آنها را نجات نخواهد داد

هم حماس و هم ترکیه ممکن است معتقد باشند که عضویت ترکیه در ناتو مصونیتی را ارائه می‌دهد که غزه، ایران و قطر نداشتند. قطر ممکن است یک متحد اصلی غیر ناتو بوده باشد، اما ناتو نبود. این کشور ماده پنجم ناتو را نداشت، که بیان می‌کند حمله به یکی، حمله به همه است.

با این حال، ترکیه و حماس باید مراقب باشند. ناتو سازمانی مبتنی بر اجماع است و به ندرت تصمیمات آن قطعی و بدون تغییر است. تز اصلی این است که عضویت ترکیه در ناتو، محافظتی در برابر حمله اسرائیل ایجاد نمی‌کند. حمله اسرائیل می‌تواند به عنوان دفاع مشروع از خود در برابر یک کشور حامی تروریسم تلقی شود و واکنش جمعی ناتو طبق ماده پنجم به صورت خودکار انجام نمی‌شود. این حمله می‌تواند توسط اعضای کلیدی مانند ایالات متحده یا حتی سوئد و فنلاند که از آنکارا کینه دارند، وتو شود.

سوئد و فنلاند از باج‌گیری ترکیه که با پیوستن آنها به اتحاد دفاعی همراه بود، خشمگین هستند، زمانی که ترکیه آنها را با درخواست محدود کردن آزادی‌های مدنی و آزادی‌مخالفان ترک و اقلیت کرد آنها و در مورد سوئد، حتی استرداد یک فعال کرد، تحقیر کرد. وتو در استکهلم یا هلسینکی یک گزینه محتمل است.

علی‌رغم روابط نزدیک شخصی و تجاری رئیس جمهور دونالد ترامپ با رئیس جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان، وتوی واشنگتن نیز محتمل است. اگر ترکیه براساس خواسته‌های گروه‌های نیابتی عمل کند - و این در واقع همان چیزی است که حماس انجام می‌دهد - در واقع ترکیه اولین تیر را شلیک کرده است و اسرائیل حق دارد پاسخ دهد.

ترکیه می‌تواند هدف بعدی اسرائیل باشد

برخی از تحلیلگران می‌گویند ترکیه ممکن است هدف بعدی باشد، زیرا اردوغان آشکارا از اسرائیل و نسل‌کشی آن در غزه و همچنین حملات نظامی آن در طول سال گذشته انتقاد کرده است. دو کشور بزرگ وجود دارند که اسرائیلی‌ها مستقیماً با آنها روبرو نشده‌اند، این کار را مخفیانه انجام می‌دهند؛ ترکیه و پاکستان.

ترور مذاکره‌کنندگان حماس در دوحه توسط اسرائیل، عبور از خطی بوده است که حتی نزدیکترین شرکای عرب اسرائیل نیز نمی‌توانند آن را نادیده بگیرند. اسرائیل مدت‌هاست که حملات پیشگیرانه و فراسرزمینی را برای امنیت خود ضروری می‌داند. در طول دو سال، در پاسخ به حملات ۷ اکتبر حماس، به شش کشور منطقه (از جمله فلسطین) حمله کرده است و به دنبال ریشه‌کن کردن تمام تهدیدات علیه امنیت خود بوده است. اما حمله به پایتخت قطر، یک پادشاهی ثروتمند خلیج فارس، شریک امنیتی و متحد غیر ناتوی ایالات متحده و محل مذاکرات طاقت‌فرسای بین اسرائیل و حماس به دستور واشنگتن، صرفاً یک قتل هدفمند دیگر نیست. این نشان‌دهنده یک تغییر اساسی است که در آن کشورهای عربی اسرائیل را بزرگترین بی‌ثبات‌کننده منطقه می‌دانند.

اسرائیل مدت‌هاست که از قطر کینه به دل دارد. به عنوان بخشی از توافقی که توسط ایالات متحده و اسرائیل تأیید شده بود، دوحه سال‌ها پول نقد به غزه برای تثبیت منطقه فرستاده بود.

پس از 7 اکتبر، مقامات اسرائیلی این ترتیبات را به عنوان عاملی برای توانمندسازی حماس و حملات به اسرائیل تغییر دادند. هنگامی که رسوایی ادعاهایی مبنی بر اینکه نزدیکان بنیامین نتانیاهو ظاهراً پول قطر را برای لابی‌گری به نفع خود دریافت کرده‌اند، افشا شد، ناامیدی اسرائیل از دوحه آشکارتر شد. با این حال، واشنگتن این دیدگاه را قبول ندارد. قطر میزبان پایگاه هوایی العدید است که سنگ بنای قدرت‌نمایی ایالات متحده

است.

اما بی‌عملی آمریکا این برداشت را تقویت کرده است که دولت‌های بایدن و ترامپ از مهار حملات نظامی اسرائیل خودداری کرده‌اند. حمله به قطر، حاکمان خلیج فارس را مجبور خواهد کرد با این واقعیت دست و پنجه نرم کنند که واشنگتن ظاهراً تمایلی یا توانایی مهار نزدیک‌ترین متحد خود را ندارد. نتیجه این است که این حس وجود دارد که ضمانت‌های امنیتی در حال از بین رفتن هستند. قرار بود توافق‌نامه‌های ابراهیم و تلاش‌های پیشنهادی برای عادی‌سازی روابط، امنیت منطقه‌ای را مدیریت کنند - اما امروز چنین طرح‌هایی، در حالی که اوضاع غزه همچنان نابسامان است و حملات کنترل نشده اسرائیل ادامه دارد، دیگر قابل اجرا نیستند.