آینده تراژیک غزه

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، این هفته به برنامه‌ریزان نظامی دستور داد تا آمادگی‌ها برای حمله به شهر غزه را تسریع کنند و از بیمارستان‌ها خواستند تا برای تخلیه برنامه‌ریزی کنند.

با وجود اینکه نتانیاهو با فشار سیاسی داخلی از سوی شرکای راست افراطی خود در دولت روبرو است که با آتش‌بس با حماس مخالفند، به گونه‌ای که وزرای چون بزلئل اسموتریچ و ایتامار بن گویر خواستار ادامه جنگ تا شکست حماس و الحاق غزه شده‌اند؛ گروه‌هایی که نماینده خانواده‌های گروگان‌های اسرائیلی هستند، خواستار بازگشت گروگان‌ها به اسرائیل و پایان جنگ شده‌اند. در این میان توافق پیشنهادی پس از مذاکرات بین حماس و مقامات مصری و قطری که در روزهای اخیر در قاهره در حال انجام بوده است، مطرح می شود که جزئیات پیشنهاد آتش‌بس جدید آن را بسیار نزدیک به طرح کلی توافقی می‌کند که در ابتدا توسط استیو ویتکوف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ، پیشنهاد شده بود.

نخست وزیر این رژیم در روز یکشنبه با بزرگترین اعتراضات داخلی به جنگ مواجه شد که خواستار توافقی برای تضمین آزادی گروگان‌ها بود.

نتانیاهو در پاسخ به اعتراضات، که به دلیل اتهامات جنایات جنگی در غزه تحت تعقیب دادگاه کیفری بین‌المللی است، به جای کوتاه آمدن از مواضع خود، شرکت‌کنندگان را به دلداری دادن به حماس متهم کرد.

طبق جزئیات گزارش شده از طرح پیشنهادی مصر و قطر، حدود نیمی از گروگان‌های زنده مانده و همچنین اجساد، در یک توافق مرحله‌ای مبادله می‌شوند.

در ازای حدود ۱۵۰ فلسطینی که در زندان‌های اسرائیل نگهداری می‌شوند و برخی از آن‌ها به حبس ابد محکوم شده‌اند، 10 گروگان زنده و ۱۸ گروگان فوت شده {اسراییلی} در طول یک آتش‌بس ۶۰ روزه پیش‌بینی شده، آزاد خواهند شد. اسرائیل مدعی شده در مجموع ۵۰ گروگان {اسرائیلی} در غزه باقی مانده‌اند که ۲۰ نفر از آن‌ها احتمالا هنوز زنده هستند.

به محض شروع آتش‌بس موقت، پیشنهاد این است که حماس و اسرائیل مذاکراتی را برای آتش‌بس دائمی آغاز کنند که شامل بازگشت اسرای باقی‌مانده نیز باشد. نکته اصلی مورد اختلاف، مدت زمان آتش‌بس بوده است. حماس خواهان پایان دائمی جنگ است، اما اسرائیل به دنبال آتش‌بس موقت بوده است که به آن اجازه دهد پس از آزادی اسرایش در این منطقه، عملیات تخریب و آواره‌سازی غزه را از سر بگیرد.

عزت الرشیق، یکی از مقامات حماس، گفت که پیشنهاد آتش‌بس مورد توافق، یک توافق موقت است که راه را برای مذاکرات پایان جنگ هموار می‌کند.

مصر نیز اعلام کرده بود که این کشور و قطر پیشنهاد جدید را به اسرائیل ارسال کرده‌اند و «اکنون توپ در زمین آن‌هاست». با توافق حماس، اکنون تمرکز بر اسرائیل خواهد بود که تحت فشار فزاینده بین‌المللی برای پذیرش آتش‌بس در بحبوحه وحشت بین‌المللی از شرایط گرسنگی گسترده پس از اعمال محاصره کامل کمک‌های ورودی به غزه، چه خواهد کرد.

تحلیلگران رسانه‌های اسرائیلی اظهار داشتند که نتانیاهوی مردد، که موضعش به طور ناگهانی بین حمایت از یک توافق جزئی برای آتش‌بس و رد آن در نوسان بوده است، مجبور به انتخاب یک مسیر اقدام خواهد شد، به ویژه اگر کاخ سفید از شرایط آتش‌بس حمایت کند.

بن-درور یمینی، در روزنامه راست میانه یدیعوت آحارانوت، باز رهبری نتانیاهو و پیامدهای رد پیشنهاد جدید انتقاد کرد. او نوشت: «حالا چه؟ اگر اسرائیل نه بگوید، در دامی که حماس آماده کرده، خواهد افتاد. زیرا اگر صحبت‌ها - و فقط حرف - در مورد فتح شهر غزه از قبل باعث افزایش درخواست‌ها برای تحریم [علیه اسرائیل] شده باشد، حمله نظامی به غزه فقط باعث ایجاد بهمنی حتی قوی‌تر به ضرر اسرائیل خواهد شد.» «باید در نظر داشته باشیم که اوضاع همیشه می‌تواند بدتر شود و اگر قرار است حمله اسرائیل به شهر غزه، همراه با تمام تصاویر وحشتناک ویرانی، خرابی و تلفات باشد، این بهمن را تسریع می‌کند، پس ورود به شهر غزه پس از موافقت حماس با طرح ویتکوف - و پس از امتناع اسرائیل - تنها بهمن را بدتر خواهد کرد و بار دیگر، ثابت خواهد شد که استراتژی حماس بسیار هوشمندانه‌تر از استراتژی اسرائیل است». این مطلب با توجه به اینکه به نظر می¬رسد آمریکا با جنگ طولانی مدت اسرائیل در غزه مخالف است بیشتر قابل توجیه است. همین امر منجر شده تا اسرائیل به عملیات خود در غزه سرعت بیشتری بدهد و جواب دادن به توافق را به بعد موکول کند.

بنابراین، در حالی که اسرائیل تحت فشار است تا پیشنهاد آتش‌بس را که گفته می‌شود تقریباً مشابه طرح قبلی مورد حمایت آمریکا است، بپذیرد، به سرعت در حال پیشبرد برنامه‌های خود برای تصرف شهر غزه است و مرکز شهری این منطقه را که زمانی بزرگترین و پررونق‌ترین مرکز بود، بمباران می‌کند و قصد دارد صدها هزار فلسطینی را به زور از آنجا آواره کند. حماس در بیانیه‌ای اعلام کرد: «اقدام امروز ارتش اشغالگر تروریستی مبنی بر آغاز عملیات علیه شهر غزه و نزدیک به یک میلیون نفر از ساکنان و آوارگان آن... نشان‌دهنده... بی‌توجهی آشکار به تلاش‌های میانجیگران است.»

نتانیاهو روز پنجشنبه در سخنانی خطاب به سربازان نزدیک غزه گفت که همچنان مصمم به تصویب طرح‌هایی برای تصرف شهر غزه، مرکز پرجمعیت در قلب منطقه محصور فلسطین، آواره کردن اجباری نزدیک به یک میلیون نفر و تخریب سیستماتیک خانه‌های فلسطینیان است. او گفت که ضمن از سرگیری مذاکرات با حماس با هدف بازگرداندن تمام اسرای باقی مانده و پایان دادن به جنگ تقریباً دو ساله، موافقت نهایی را برای تصرف شهر غزه اعلام خواهد کرد، اما با «شرایطی که برای اسرائیل قابل قبول باشد».

این در حالی است که حمله مجدد اسرائیل می‌تواند تلفات و آوارگی بیشتری را برای این سرزمین قحطی‌زده به همراه داشته باشد. آژانس پناهندگان فلسطینی سازمان ملل (UNRWA) تخمین زده است که ۹۰ درصد از ساکنان غزه آواره شده‌اند و هشدار داده است که پناهگاه‌ها در حال تخریب هستند و هرگونه آوارگی بیشتر، وضعیت فاجعه‌بار را بدتر خواهد کرد. وزارت کشور فلسطین، تلاش اسرائیل برای تصرف شهر غزه را به عنوان «حکم اعدام» برای بیش از یک میلیون نفر ساکن آنجا محکوم کرد.

لذا، در حالی که در چند روز گذشته شتاب برای دستیابی به توافق آزادی گروگان‌ها افزایش یافته است، نتانیاهو همچنان به رد چنین تلاش‌هایی ادامه داده و به جای آن به طرح مصوب کابینه در اوایل این ماه برای تشدید نبرد در نوار غزه تمرکز کرده است، هرچند که او به طور کامل آخرین پیشنهاد را رد نکرده است. گویی این پیشنهاد را با سکوت ضمنی نگه داشته است و تمام تلاش خود را صرف اجرای طرح تصرف غزه می کند.