غربالگری نشان‌های اوتیسم در خانه

اوتیسم و آسپرگر

اوتیسم یک طیف گسترده است که از موارد خفیف تا شدید را شامل می‌شود. آسپرگر، که پیش‌تر یک تشخیص جداگانه بود، حالا به ‌عنوان بخشی از اوتیسم با نیاز به حمایت کم شناخته می‌شود. کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است در برقراری ارتباط، تعاملات اجتماعی یا انعطاف‌پذیری در رفتارها چالش داشته باشند. برای مثال، کودکی با اوتیسم ممکن است به تماس چشمی علاقه نشان ندهد یا به تغییرات روزمره واکنش شدیدی داشته باشد. کودکان با آسپرگر اغلب هوش بالایی دارند و در زبان کلامی مشکلی ندارند، اما ممکن است در درک احساسات دیگران یا شوخی‌ها دچار مشکل شوند. شناخت این تفاوت‌ها به والدین کمک می‌کند تا نشانه‌های احتمالی را بهتر درک کنند.

چرا باید به‌عنوان والدین به این موضوع توجه کنیم؟

شناسایی زودهنگام می‌تواند مسیر را برای مداخلات به‌موقع هموار کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که مداخله در سنین پایین، به ‌ویژه قبل از سه سالگی، می‌تواند مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی کودک را به‌طور قابل ‌توجهی بهبود بخشد. شما به‌ عنوان والدین، هر روز با کودک خود هستید و رفتارهای او را در موقعیت‌های مختلف می‌بینید. این موقعیت منحصر به ‌فرد به شما امکان می‌دهد تا الگوهای غیر معمول را زودتر از دیگران متوجه شوید. البته، هدف این نیست که خودتان تشخیص دهید، بلکه نشانه‌هایی را شناسایی کنید که نیاز به بررسی بیشتر توسط متخصص را نشان می‌دهند.

به چه نشانه‌هایی حساس باشیم؟

نشانه‌های اوتیسم و آسپرگر در کودکان بسته به سن و شدت اختلال متفاوت است. در کودکان خردسال (6 ماه تا 3 سال)، ممکن است متوجه شوید که کودک به نام خود پاسخ نمی‌دهد، لبخند اجتماعی ندارد یا به اشیاء مورد علاقه‌اش اشاره نمی‌کند. برخی کودکان ممکن است به صداها، نور یا بافت‌های خاص بیش از حد حساس باشند یا حرکات تکراری مثل تکان دادن دست‌ها انجام دهند. در کودکان بزرگ‌تر یا آن‌هایی که ویژگی‌های آسپرگر دارند، ممکن است علاقه شدیدی به یک موضوع خاص، مثل حیوانات یا ماشین‌ها، نشان دهند و در برابر تغییرات روزمره مقاومت کنند. همچنین ممکن است در دوستیابی یا درک نشانه‌های اجتماعی مثل زبان بدن مشکل داشته باشند. این نشانه‌ها همیشه به معنای اوتیسم نیستند، اما اگر به‌طور مداوم مشاهده شوند، ارزش بررسی دارند.

ابزار علمی بررسی اوتیسم

برای اینکه بتوانید این نشانه‌ها را به ‌صورت منظم و علمی بررسی کنید، ابزارهای ساده‌ای وجود دارند که برای والدین طراحی شده‌اند. یکی از این ابزارها، چک‌لیست اصلاح‌شده برای اوتیسم در کودکان نوپا است که برای کودکان 16 تا 30 ماهه مناسب است. این پرسشنامه شامل سؤالاتی مثل «آیا کودک شما به اشیاء اشاره می‌کند تا چیزی را نشان دهد؟» یا «آیا به نظر می‌رسد به صداهای بلند حساس است؟» است. شما می‌توانید این پرسشنامه را به‌صورت آنلاین پیدا کنید و با پاسخ به سؤالات، امتیازی به دست آورید که نشان می‌دهد آیا نیاز به پیگیری تخصصی وجود دارد یا خیر. برای کودکان بزرگ‌تر، ابزارهایی مثل آزمون غربالگری آسپرگر می‌تواند کمک‌کننده باشد. این ابزارها به شما کمک می‌کنند تا مشاهدات خود را سازمان‌دهی کنید و تصمیم بگیرید که آیا باید با یک متخصص مشورت کنید.

مشاهده‌ی کودک در خانه

علاوه بر استفاده از این ابزارها، مشاهده روزمره کودک در خانه بسیار مهم است. سعی کنید به رفتارهای او در موقعیت‌های مختلف توجه کنید. مثلا هنگام بازی، آیا کودک شما با دیگران تعامل می‌کند یا ترجیح می‌دهد تنها باشد؟ آیا به تغییرات کوچک در برنامه روزانه مثل تغییر مکان غذا خوردن واکنش شدیدی نشان می‌دهد؟ یادداشت کردن این مشاهدات در یک دفترچه می‌تواند به شما کمک کند تا الگوهای رفتاری را بهتر بشناسید. همچنین، مقایسه رفتارهای کودک با مراحل رشدی معمول می‌تواند مفید باشد. به‌عنوان مثال، اکثر کودکان تا 12 ماهگی شروع به اشاره کردن می‌کنند و تا 24 ماهگی جملات ساده می‌سازند. اگر تاخیری در این مراحل می‌بینید، ممکن است نشانه‌ای برای بررسی بیشتر باشد.

از کجا شروع کنیم؟

برای شروع، پیشنهاد می‌کنیم چند گام ساده بردارید. ابتدا، با مطالعه منابع معتبر مثل وب‌سایت‌های سازمان بهداشت جهانی یا انجمن‌های اوتیسم، اطلاعات خود را افزایش دهید. سپس، یکی از ابزارهای غربالگری را امتحان کنید.

در طول روز، به رفتارهای کودک در موقعیت‌های مختلف توجه کنید و مشاهدات خود را یادداشت کنید. اگر چیزی غیرعادی به نظر می‌رسد، با یک پزشک اطفال، روانشناس کودک یا متخصص رشد مشورت کنید. این متخصصان می‌توانند با ابزارهای پیشرفته‌تر مثل برنامه مشاهده تشخیصی اوتیسم ارزیابی دقیق‌تری انجام دهند.

چالش‌های غربالگری در خانه

تفاوت‌های فرهنگی؛ در فرهنگ ایرانی، برخی رفتارها ممکن است به‌عنوان ویژگی‌های شخصیتی تلقی شوند.

والدین باید این تفاوت‌ها را از نشانه‌های اوتیسم متمایز کنند.

غربالگری ممکن است باعث نگرانی شود. والدین باید به یاد داشته باشند که شناسایی زودهنگام به نفع کودک است و نشانه‌ها لزوما به معنای تشخیص قطعی نیستند.

تنوع در طیف اوتیسم: هر کودک منحصربه‌فرد است و ممکن است نشانه‌ها به‌صورت متفاوتی بروز کنند. برخی کودکان ممکن است مهارت‌های خاصی داشته باشند که نشانه‌های دیگر را مخفی کند. یکی از چالش‌های غربالگری در خانه این است که گاهی رفتارهای عادی کودکان با نشانه‌های اوتیسم اشتباه گرفته می‌شوند.

مثلا در فرهنگ ما، کم بودن تماس چشمی ممکن است به خجالتی بودن نسبت داده شود. به همین دلیل، مهم است که به الگوهای مداوم توجه کنید، نه یک رفتار خاص. همچنین، ممکن است نگران شوید که با بررسی این نشانه‌ها به کودک خود برچسب بزنید. اما به یاد داشته باشید که شناسایی زودهنگام به نفع کودک است و به معنای تشخیص قطعی نیست.

هر کودکی منحصر به فرد است و ممکن است نشانه‌ها به شکل‌های متفاوتی بروز کنند.اگر نشانه‌هایی مشاهده کردید، می‌توانید از همین حالا محیطی حمایت‌کننده برای کودک ایجاد کنید. مثلا اگر کودک به صداهای بلند حساس است، فضایی آرام در خانه فراهم کنید یا از هدفون‌های کاهنده صدا استفاده کنید. بازی‌های ساده‌ای مثل نوبت‌گیری می‌تواند به تقویت مهارت‌های اجتماعی کمک کند. حتی پیش از تشخیص رسمی، مشورت با گفتاردرمانگر یا کاردرمانگر می‌تواند مفید باشد.

نقش حمایت والدین

والدین نه‌تنها در غربالگری، بلکه در حمایت از کودک نیز نقش مهمی دارند. اگر نشانه‌هایی مشاهده شد، ایجاد محیطی آرام، قابل‌پیش‌بینی و حمایت‌کننده می‌تواند به کودک کمک کند. به‌عنوان مثال: تقویت تعاملات اجتماعی: بازی‌های تعاملی ساده مانند نوبت‌گیری در بازی می‌تواند مهارت‌های اجتماعی را تقویت کند. مدیریت حساسیت‌های حسی: اگر کودک به صداها حساس است، استفاده از هدفون‌های کاهنده صدا یا ایجاد فضاهای آرام می‌تواند مفید باشد.

مشارکت در مداخلات زودهنگام: حتی پیش از تشخیص رسمی، والدین می‌توانند با گفتاردرمانگران یا کاردرمانگران مشورت کنند. در نهایت، نقش شما به‌عنوان والدین بسیار ارزشمند است.

شما با مشاهده دقیق و آگاهانه می‌توانید گام‌های اولیه را برای حمایت از رشد کودک خود بردارید. غربالگری در خانه فقط یک شروع است و اگر نتایج آن شما را نگران کرد، تردید نکنید و با یک متخصص تماس بگیرید.

تشخیص و مداخله زودهنگام می‌تواند به کودک شما کمک کند تا مهارت‌های لازم برای زندگی را بهتر بیاموزد و آینده‌ای روشن‌تر داشته باشد. با آگاهی و اقدام به‌موقع، می‌توانید بهترین حمایت را از فرزندتان کنید.

روزنامه صبح ساحل