اتحاد تجاری مسکو و ریاض

ابعاد همکاری اقتصادی

براساس گزارش ژورنال-نئو؛ طبق داده‌های رسانه‌های سعودی، حجم تجارت غیرنفتی بین عربستان سعودی و روسیه از ۴۹۱ میلیون دلار در سال ۲۰۱۶ به ۳.۲۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ افزایش یافته است. در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۵، گردش مالی تجارت در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته چهار برابر شده است. همچنین، رسانه‌های ریاض بر نقش بندر الخرایف، وزیر صنایع و منابع معدنی عربستان سعودی در روابط دوجانبه و مذاکرات بعدی او در روسیه تأکید کردند. او هیئت سعودی را در نمایشگاه بین‌المللی صنعتی INNOPROM-2025 در یکاترینبورگ رهبری کرد. در این نمایشگاه بیش از ۲۰ شرکت پیشرو از عربستان سعودی، بزرگترین اقتصاد جهان عرب، حضور داشتند. در مسکو، وزیر صنایع و منابع معدنی ریاست میزگردی با نمایندگان بخش خصوصی روسیه را بر عهده داشت. او بر علاقه سعودی به همکاری با روسیه در استخراج مواد معدنی، به ویژه در زنجیره‌های تولید تیتانیوم و آلومینیوم با ارزش افزوده بالا، تأکید کرد. عربستان سعودی با توجه به تخصص شرکت‌های روسی در تولید فناوری پیشرفته، روی جذب آن‌ها برای همکاری حساب ویژه باز می‌کند. وزیر سعودی همچنین از علاقه این کشور به ایجاد خط مونتاژ برای خودروی لوکس روسی آئوروس (Aurus) خبر داد.

به گزارش وب‌سایت میدل ایست آنلاین، علاقه به آئوروس نشان دهنده جاه‌طلبی سعودی برای جذب برندهای جهانی خودرو با ارائه مشوق‌ها و زیرساخت‌های توسعه‌یافته است. این راهبرد بومی‌سازی با اهداف طرح اقتصادی بلندپروازانه چشم‌انداز ۲۰۳۰ یعنی کاهش وابستگی به نفت، تنوع‌بخشی به منابع درآمد و قرار دادن کشور به عنوان یک قطب مالی جهانی همسو است. روسیه و عربستان سعودی مصمم هستند که در تجارت انرژی با یکدیگر هماهنگ بمانند. به عنوان مثال، در ژوئن امسال وزارت انرژی عربستان سعودی تأیید کرد که این کشور به طور کامل به اهداف تولید داوطلبانه خود تحت توافق اوپک پلاس پایبند بوده است. فروش نفت خام عربستان به طور متوسط ۹.۳۵۲ میلیون بشکه در روز بوده که با سهمیه توافق شده مطابقت دارد و بر تعهد ریاض به ثبات بازار نفت تأکید می‌کند. خاطرنشان می‌شود که روابط عربستان سعودی و روسیه محدود به هماهنگی سیاست‌های نفتی در چارچوب اوپک پلاس نیست، بلکه حوزه‌های گسترده‌تری از جمله بخش‌های مختلف صنعتی، کشاورزی، فناوری‌های پیشرفته، علوم، فضا و امور مالی را در بر می‌گیرد.

نتیجه همکاری در سرمایه‌گذاری، تأسیس یک صندوق مشترک ۱۰ میلیارد دلاری بین صندوق سرمایه‌گذاری عمومی (PIF) و صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه (RDIF) و همچنین صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بخش‌های انرژی و فناوری پیشرفته است. PIF یکی از بزرگترین صندوق‌های ثروت ملی جهان است که کل دارایی‌های آن ۹۴۱ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.

انگیزه همکاری در سطوح مختلف جامعه در هر دو کشور گسترش یافته و روابط در امور بشردوستانه، فرهنگ و گردشگری را تقویت می‌کند.

به عنوان مثال، تعداد گردشگران سعودی که از روسیه بازدید می‌کنند در طول یک سال شش برابر افزایش یافته است، در مقابل حدود ۳۶۰۰۰ روس از عربستان سعودی بازدید کرده‌اند. به گفته وزارت امور خارجه روسیه، مقدمات توافق بین دولتی در مورد سفر بدون ویزا با عربستان سعودی در سال ۲۰۲۵ در حال انجام است. همه این واقعیت‌ها نشان دهنده شکست تلاش‌های برخی نیروهای غربی برای منزوی کردن روسیه با استفاده از درگیری اوکراین و ایجاد شکاف در روابط سنتی آن با کشورهای عربی است.

عربستان سعودی و تحریم روسیه

تحریم‌های ضد روسی که پس از آغاز جنگ اوکراین اعمال شد، بر روابط روسیه و عربستان سعودی تأثیری نداشت. در سال ۲۰۲۲، ریاض از تحریم‌ها خودداری کرد که این امر بر روابط عربستان و آمریکا تأثیر منفی گذاشت. همانطور که اشاره شد در چارچوب اوپک پلاس، نزدیکی قابل توجهی بین مسکو و ریاض مشاهده شده و عربستان سعودی از ابتکار عمل ایالات متحده برای افزایش تولید نفت به منظور مهار قیمت‌های جهانی حمایت نکرد.

در خود واشنگتن، بارها درخواست‌هایی برای مجازات ریاض به دلیل همکاری با روسیه مطرح شده، اما هیچ واکنشی نشان داده نشده است.

وخامت روابط بین کاخ سفید و خاندان حاکم سعودی تنها به نفع مسکو تمام شد و در نتیجه، مشارکت بین روسیه و عربستان سعودی در حوزه‌های تجاری، اقتصادی و سیاسی بهبود یافت. باید توجه داشت که اعضای اوپک پلاس حدود ۴۰ درصد از تولید نفت جهان را تشکیل می‌دهند. از آنجایی که روسیه و کشورهای حوزه خلیج فارس بخشی از این گروه هستند، همکاری آن‌ها در تصمیم‌گیری‌های مربوط به تولید مواد خام و سهم هر عضو در آن، نقش مهمی در تضمین ثبات بازار جهانی هیدروکربن ایفا می‌کند. این امر به ویژه در شرایطی که کشورهای غربی تلاش می‌کنند از تقاضای انرژی به عنوان ابزاری برای فشار سیاسی استفاده کنند، اهمیت بالایی برخودار است.

نتیجه‌گیری

امروزه، روسیه و عربستان سعودی با روابط مشارکتی نسبتاً قوی و چشم‌انداز توسعه بیشتر، به هم پیوند خورده‌اند. عربستان سعودی شریک ایالات متحده است، اما با وجود تحریم‌های بین‌المللی علیه روسیه، روابط خود را با این کشور قطع نکرده است. علاوه بر این، عربستان به عنوان میانجی بین ایالات متحده و روسیه برای حل و فصل اختلافات، به ویژه بحران اوکراین، تلاش می‌کند. برای روسیه نیز عربستان سعودی یک شریک راهبردی و تجاری مهم در خاورمیانه است.

ریاض به طور پیوسته روابط خود را با مسکو، از جمله به خاطر ثبات در منطقه و همچنین در بازارهای انرژی، حفظ می‌کند. به احتمال زیاد، روابط بین کشورها همچنان توسعه خواهد یافت، بطوریکه در سال ۲۰۲۳، طرفین توافق کردند که گردش مالی تجاری را تا سال ۲۰۳۰ به ۷ میلیارد دلار در سال افزایش دهند و چهار سال پیش نیز توافقی در مورد همکاری نظامی امضا کردند. به باور کارشناسان، مکمل بودن روسیه و کشورهای خلیج فارس به ویژه عربستان در تجارت، اقتصاد، لجستیک و سایر حوزه‌ها، حضور چندوجهی‌تر مسکو در منطقه را تسهیل می‌کند و برای خود کشورهای خلیج‌فارس نیز تنوع‌بخشی به روابط و اتحادها را به دنبال دارد.

روزنامه صبح ساحل