پاکستان همسایه حمایت‌گر

رئیس جمهور ایران، روز شنبه برای یک سفر دو روزه دولتی، وارد پاکستان شد. این اولین سفر رسمی مسعود پزشکیان به پاکستان به عنوان رئیس جمهور ایران است. او را یک هیئت عالی رتبه، از جمله عراقچی، وزیر امور خارجه، وزرای ارشد و دیگر مقامات عالی رتبه همراهی کردند.

دو کشور روز یکشنبه ۱۲ توافقنامه و یادداشت تفاهم برای ارتقای همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های مختلف مبادله کردند. این توافق‌نامه‌ها و یادداشت‌های تفاهم شامل همکاری در زمینه حفاظت از گیاهان و قرنطینه گیاهی، استفاده مشترک از دروازه مرزی میرجاوه-تفتان، همکاری در زمینه علم، فناوری و نوآوری، همکاری در فناوری اطلاعات و ارتباطات بود.

توافق‌نامه‌ها و یادداشت‌های تفاهمی نیز برای ارتقای فرهنگ، هنر، گردشگری، جوانان، رسانه‌های جمعی و صادرات و همکاری در زمینه هواشناسی، اقلیم‌شناسی و خطرات مرتبط مبادله شد. همچنین یادداشت‌های تفاهمی در زمینه ایمنی دریایی و آتش‌نشانی، کمک قضایی در امور کیفری، یادداشت تفاهم تکمیلی یادداشت تفاهم سال ۲۰۱۳ مربوط به توافقنامه خدمات هوایی نیز امضا شد.

دو طرف همچنین یادداشت‌های تفاهمی در زمینه به رسمیت شناختن گواهینامه محصول، بازرسی و آزمایش، همکاری گردشگری برای سال‌های ۲۰۲۵-۲۰۲۷ و بیانیه مشترک وزیران در مورد قصد نهایی کردن توافقنامه تجارت آزاد مبادله کردند.

طبق بیانیه‌ای از وزارت بازرگانی، جام کمال، وزیر بازرگانی و محمد اتابک، وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران، روز یکشنبه توافق کردند تجارت را تسریع کنند، موانع مرزی را از بین ببرند و مشارکت‌های مبتنی بر اعتماد را در بخش‌های دارای اولویت ایجاد کنند.

در این جلسه بر به حداکثر رساندن پتانسیل تجارت همسایگی تأکید شد و خان بر این نکته تأکید کرد که چگونه کشورهای آسه‌آن با تجارت در منطقه خود سود زیادی برده‌اند. وی اظهار داشت: «جغرافیا یک مزیت است. پاکستان و ایران باید از این تخفیف مسافت استفاده کنند. اگر این کار را نکنیم، هم زمان و هم هزینه را از دست می‌دهیم.» طبق این بیانیه، وزیر پاکستانی پیشنهاد داد که هیئت‌های تجاری هدفمندی شامل نمایندگانی از اتاق‌های بازرگانی فدرال و ایالتی سازماندهی شوند که امکان بحث‌های متمرکز در مورد دسترسی به بازار و تسهیل مقررات را فراهم کند. در این بیانیه به نقل از او آمده است: «ما این مدل را با موفقیت در بلاروس و جاهای دیگر انجام داده‌ایم. بیایید همین کار را با ایران نیز انجام دهیم و از بخش‌هایی شروع کنیم که بیشترین پتانسیل را برای سود متقابل نشان می‌دهند.»

اهمیت راهبردی پاکستان برای ایران

سفر اخیر رئیس جمهور، به پاکستان به عنوان نقطه عطفی در روابط تهران و اسلام آباد تلقی می‌شود. این سفر فراتر از پروتکل‌های دیپلماتیک، پیام‌های ژئوپلیتیکی و اقتصادی روشنی را در بر دارد. تحلیلگران معتقدند که این سفر می‌تواند آغاز فصل جدیدی از همکاری بین دو همسایه باشد - از تجارت و انرژی گرفته تا امنیت و مبارزه با تروریسم.

فرصت‌های اقتصادی در بحبوحه تحریم‌ها

پزشکیان پیش از ترک تهران تأکید کرد که هدف اصلی این سفر افزایش سطح روابط اقتصادی بین ایران و پاکستان به 10 میلیارد دلار است.

با توجه به جمعیت 250 میلیونی پاکستان و پتانسیل اقتصادی هر دو کشور، این هدف غیرواقعی به نظر نمی‌رسد.

در این راستا تلاش شد حجم تجارت دوجانبه را از ۳ میلیارد دلار فعلی، سالانه به ۱۰ میلیارد دلار افزایش دهند و پس از آن ۱۲ توافقنامه و تفاهم‌نامه امضا شد. چراکه، همانطور که عبدالرضا فرجی راد، محقق ژئوپلیتیک، اشاره می‌کند، وضعیت فعلی روابط اقتصادی بین دو کشور «نه رضایت‌بخش است و نه متناسب با ظرفیت‌های آنها». او بر لزوم کاهش تعرفه‌ها، گسترش بازارهای مرزی، تسهیل گردشگری و احیای پروژه متوقف شده خط لوله گاز ایران و پاکستان تأکید می‌کند. این پروژه که مدت‌ها در دستور کار بوده و تا نزدیکی مرز امتداد یافته، هنوز به مرحله صادرات نرسیده است.

درحالی که ایران با فشار تحریم‌های مجدد روبرو است، چنین همکاری می‌تواند به تقویت هر دو اقتصاد و در عین حال کاهش فشارهای خارجی کمک کند.

پاکستان به عنوان پلی بین ایران و چین

پاکستان با داشتن مرز مشترک با ایران، در سال‌های اخیر به شریک استراتژیک چین تبدیل شده است. پکن متعهد به سرمایه‌گذاری ۶۰ میلیارد دلاری در کریدور اقتصادی چین-پاکستان شده است و پروژه‌های بزرگی در بندر گوادر در حال انجام است.

ایران نیز روابط گسترده‌ای با چین دارد. در این زمینه، پاکستان، به عنوان یک حلقه اتصال جغرافیایی بین تهران و پکن، می‌تواند نقش محوری در تقویت همکاری‌های سه‌جانبه ایفا کند. در صورت تشدید تحریم‌ها، چنین مثلثی می‌تواند مسیر جایگزینی را برای ایران فراهم کند.

انتخاب مناسب بین هند و پاکستان

ایران مدت‌هاست که به دنبال حفظ روابط متعادل با هند و پاکستان، دو رقیب تاریخی، بوده است. با این حال، تحولات اخیر، موضع حمایت‌گرانه پاکستان نسبت به تهران را در مقاطع حساس آشکار کرده است.

در طول جنگ 12 روزه، نماینده پاکستان در شورای امنیت سازمان ملل دو بار از مواضع ایران دفاع کرد؛ در حالی که هند نه تنها از اتخاذ موضع مشابه خودداری کرد، بلکه همزمان روابط تسلیحاتی خود را با اسرائیل تعمیق بخشید.

این واقعیت باعث شده است که اسلام‌آباد شریک قابل اعتمادتری برای تهران نسبت به دهلی نو به نظر برسد، عاملی که اهمیت سیاسی سفر پزشکیان را تقویت می‌کند. لذا قابل انکار نیست که داشتن همسایه ای با موضع موافق و حامی با اهداف و سیاست ایران نقطه قوتی در منطقه خواهد بود.

همکاری امنیتی؛ مبارزه مشترک علیه تروریسم

همکاری امنیتی و نظامی یکی دیگر از محورهای کلیدی این سفر است. هر دو کشور با تهدیدات مشترکی در مناطق مرزی خود، به ویژه در بلوچستان، مواجه هستند. تحرکات گروه‌های تروریستی در سراسر مرز، چالشی مشترک برای تهران و اسلام آباد است. بنابراین در این نشست، آن ها توافق کردند که همکاری برای مبارزه با شبه‌نظامیان در امتداد مرز مشترک خود را تقویت کنند.

همکاری اطلاعاتی و نظامی پیشرفته می‌تواند فعالیت‌های تروریستی را به طور قابل توجهی مهار کند، گامی که نه تنها برای ثبات داخلی ایران، بلکه برای امنیت پاکستان نیز حیاتی است.

بازتعریف نقش منطقه‌ای ایران

سفر مسعود پزشکیان به پاکستان چیزی بیش از یک سفر تشریفاتی است؛ این سفر نشان‌دهنده تلاشی برای بازتعریف نقش ایران در پویایی‌های منطقه‌ای و بهره‌برداری از پتانسیل همسایه شرقی خود است. ترکیبی از همکاری‌های اقتصادی، پیوندهای استراتژیک با چین، مواضع حمایتی اسلام آباد در مجامع بین‌المللی و نیاز فوری به اقدامات مشترک ضد تروریسم، این سفر را به یکی از مهمترین تحولات دیپلماتیک در سال‌های اخیر برای روابط تهران و اسلام آباد تبدیل کرده است.

روزنامه صبح ساحل