سفر به سرزمین تب!

درد مشترک بین انسان و حیوان!

بروسلوز که در ایران با نام تب مالت شناخته می‌شود، یک بیماری عفونی است. عامل این بیماری گروهی از باکتری‌ها به نام بروسلا هستند که می‌توانند هم انسان و هم حیوانات را آلوده کنند. باکتری بروسلا دارای انواع (سویه‌ها) مختلفی است. برخی از این سویه‌ها معمولا در گاوها یافت می‌شوند. انواع دیگر در سگ‌ها، خوک‌ها، گوسفندان، بز و شترها دیده می‌شوند. اخیرا دانشمندان سویه‌های جدیدی از این باکتری‌ها را در روباه قرمز و برخی حیوانات دریایی از جمله فک‌ها کشف کرده‌اند. نکته مهم این است که عفونت بروسلا در حیوانات قابل درمان نیست. تب مالت در انسان زمانی اتفاق می‌افتد که فرد با یک حیوان یا فرآورده‌های حیوانی آلوده با باکتری بروسلا تماس پیدا کند. در موارد بسیار نادر، باکتری بروسلا می‌تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود. برای مثال، آن دسته از مادرانی که در دوران شیردهی هستند، چنانچه به تب مالت مبتلا شوند ممکن است باکتری را به نوزاد خود نیز منتقل کنند. باکتری بروسلا از طریق تماس جنسی نیز می‌تواند باعث ابتلا شود.

راه‌هایی برای ورود به بدن

باکتری بروسلا از طریق راه‌های مختلف ممکن است وارد بدن شده و باعث ابتلا به تب مالت شود. یکی از رایج‌ترین دلایل ابتلا به تب مالت، مصرف مواد غذایی آلوده به باکتری است. مصرف لبنیات غیر پاستوریزه به ویژه شیر خام، پنیر محلی، کره و کشک غیر صنعتی می‌تواند در ابتلا به تب مالت نقش داشته باشد. علاوه بر این، مصرف گوشت خام یا نیم‌پز آلوده نیز ممکن است منجر به ابتلای افراد شود. چنانچه پوست، بریده یا خراشیده شود و در معرض این باکتری قرار بگیرد، امکان ورود آن به بدن وجود دارد. استنشاق ذرات معلق حاوی باکتری در هوا نیز می‌تواند راهی برای ورود به دستگاه تنفسی باشد که این مورد بسیار نادر است. معمولا ابتلا به تب مالت در مردان بیش از زنان است و دلیل این مسئله به کار در دامداری‌ها برمی‌گردد. به طور کلی، آن دسته از افرادی که به صورت مستقیم با دام سر و کار دارند، بیش از بقیه افراد مستعد ابتلا به تب مالت هستند. دامپزشکان نیز در معرض ابتلا به تب مالت قرار می‌گیرند به همین دلیل باید نکات بهداشتی و ایمنی را رعایت کنند. سفر به مناطقی با شیوع بالای تب مالت نیز از عوامل خطر به حساب می‌آید.

نمای نزدیک چند باکتری

همان‌طور که اشاره شد، انواع مختلفی از باکتری بروسلا وجود دارد اما به طور کلی، چهار نوع اصلی باکتری بروسلا به عنوان عامل بیماری تب مالت در انسان شناخته می‌شود. باکتری بروسلا ملیتنسیس (B.melitensis ) بیشترین موارد تب مالت انسانی را ایجاد می‌کند که عمدتا در گوسفند و بز یافت می‌شود. بروسلا سوئیس (B.suis ) نوع دیگری از بروسلا است که عمدتا در خوک‌های وحشی وجود دارد و شایع‌ترین سویه بروسلا در ایالات متحده به حساب می‌آید. بروسلا کنیس (B.canis) نیز باکتری دیگری است که باعث بروز ابتلای انسان خواهد شد، این نوع باکتری بروسلا از سگ‌ها گسترش می‌یابد که البته چندان شایع نیست. در نهایت بروسلا آبورتوس (B.abortus ) نوع دیگری از این باکتری است و در گاوها می‌تواند وجود داشته باشد.

پیامی از تب!

تشخیص درست علائم تب مالت مهم است چون شباهت زیادی به آنفلوآنزا دارد. تب یکی از شایع‌ترین علامت تب مالت محسوب می‌شود که معمولا در بعد از ظهر یا عصر شدت می‌یابد. این تب با نوسانات شدید در طول روز، به ویژه در ساعات بعد از ظهر و شب همراه است. از دیگر علائم تب مالت، می‌توان به کمردرد، درد عضلات و مفاصل، بی‌اشتهایی و کاهش وزن، سردرد، تعریق شبانه، ضعف، درد شکم و سرفه اشاره کرد. 5 تا 30 روز پس از تماس با باکتری، علائم تب مالت ظاهر خواهند شد. نوع باکتری بروسلا، بر شدت علائم تاثیر می‌گذارد.همان‌طور که اشاره شد بروسلا آبورتوس و بروسلا ملیتنسیس، باکتری‌هایی هستند که از طریق دام باعث ابتلا به تب مالت می‌شوند و شیوع بالاتری دارند. بروسلا آبورتوس، معمولا علائم خفیف تا متوسطی ایجاد خواهد کرد و احتمال مزمن شدن (طولانی مدت شدن) آن بیشتر است. بروسلا ملیتنسیس نیز علائم ناگهانی و شدیدی ایجاد خواهد کرد که ممکن است باعث بروز ناتوانی شود.

درمان دیرتر، مشکلات بیشتر

تب مالت از طریق معاینه توسط پزشک قابل تشخیص است و باعث بروز کبد متورم، غدد لنفاوی متورم و طحال متورم خواهد شد. علاوه بر معاینه، آزمایش خون برای تشخیص عفونت نیز انجام خواهد شد. شناسایی صحیح نوع باکتری، به شناسایی منبع عفونت و بیماری کمک خواهد کرد. درمان تب مالت می‌تواند دشوار باشد و پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد و برای درمان باید حتما به پزشک مراجعه کرد. انجام هر گونه خود درمانی می‌تواند مشکل را پیچیده‌تر کند و عوارض زیادی در پی داشته باشد. تب مالت یک بیماری با درمان طولانی مدت محسوب می‌شود و هفته‌ها یا حتی گاهی ماه‌ها طول خواهد کشید. هر چه درمان سریع‌تر (حدود یک ماه از شروع علائم) صورت بگیرد، احتمال بهبودی کامل بیشتر است. چنانچه تب مالت شدید باشد ممکن است عوارض جدی ایجاد کند. یکی از جدی‌ترین عوارض تب مالت که می‌تواند به آسیب دائمی دریچه‌های قلب یا حتی نارسایی قلبی منجر شود، عفونت و التهاب قلب (اندوکاردیت) است. از دیگر عوارض تب مالت می‌توان به عفونت استخوان و عفونت مهره‌های ستون فقرات اشاره کرد. مشکلات دستگاه تناسلی-ادراری از جمله عفونت بیضه‌ها در مردان نیز از عوارض ابتلا به تب مالت شدید است. یکی دیگر از عوارض تب مالت مزمن، بزرگ شدن کبد و طحال محسوب می‌شود. خستگی مفرط و طولانی مدت و درد‌های مفصلی پس از درمان موفقیت آمیز در برخی مبتلایان دیده می‌شود. با توجه به موارد یاد شده، درمان سریع و کامل ضروری است و نباید درمان را به تعویق انداخت. ابتلا به تب مالت در خانم‌های باردار می‌تواند با عوارض جدی چون سقط جنین و نقص مادرزادی در نوزاد همراه باشد.

جلوی ضرر را باید گرفت

شاید این جمله تکراری به نظر برسد که پیشگیری، بهتر از درمان است. برای پیشگیری از تب مالت باید از مصرف فرآورده‌های لبنی غیر پاستوریزه خودداری کرد. عشایر و افرادی که به لبنیات پاستوریزه دسترسی ندارند، باید برای پیشگیری از انتقال تب مالت، شیر خام را پس از رسیدن به نقطه جوش، به مدت 5 تا 10 دقیقه به طور مداوم هم بزنند و بجوشانند. پس از اتمام این زمان، شیر قابل مصرف خواهد شد. برای اطمینان از سلامت پنیر سنتی و پیشگیری از بیماری‌هایی چون تب مالت نیز باید پنیر تهیه شده از شیر خام (نجوشیده)، حداقل به مدت 2 تا 3 ماه در آب نمک غلیظ نگهداری شود تا عوامل بیماری‌زا کاملا از بین بروند. علاوه بر این، بررسی دوره‌ای دام‌ها توسط دامپزشک نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

منبع: webmd.com