بحران پنهان در دل فرصت‌های آشکار

مهارت‌آموزی؛ گمشده در زنجیره توسعه

یکی از چالش‌های بنیادین در هرمزگان، مدرک‌گرایی بدون مهارت‌افزایی عملی است. در حالی که صنایع بزرگ مانند کشتی‌سازی، فولاد، آلومینیوم، معادن و صنایع دریایی با کمبود نیروی ماهر مواجه‌اند، جویندگان کار عمدتاً فاقد توانمندی‌های فنی برای جذب در این بخش‌ها هستند. این شکاف، نتیجه سال‌ها ضعف در سیاست‌گذاری مهارت‌محور، بی‌توجهی به نیاز بازار در طراحی برنامه‌های آموزشی و عملکرد ناکارآمد نهادهایی مانند سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای است.

با وجود تلاش‌هایی مانند طرح «کارورزی»، «طرح نخلستان» یا آموزش‌های محدود در پارک‌های علم و فناوری، هنوز آموزش‌های مهارتی در استان ساختارمند، مستمر و بازارمحور نیستند. بسیاری از آموزشگاه‌های مهارتی به دلیل هزینه‌بر بودن یا عدم حمایت دولتی، تعطیل یا ناکارآمد شده‌اند.

فرصت‌های اشتغال، اما بدون آمادگی نیروی انسانی

استان هرمزگان در حال حاضر با تقاضای فزاینده برای جذب در مشاغلی چون تکنسین صنعتی، برق‌کار، مکانیک دریایی، جوشکار ماهر، پرستار، معلم و نیروهای خدماتی در حوزه گردشگری و کشاورزی روبه‌روست. برآوردها نشان می‌دهد استان به بیش از ۲۵۰۰ معلم، ۱۵۰۰ پرستار و صدها نیروی تخصصی دیگر نیاز دارد. با این حال، تربیت چنین نیروهایی با شرایط فعلی آموزش‌محور نیست و حتی جذب نیروی بومی نیز با موانعی مانند فقدان زیرساخت‌های آموزشی و کمبود انگیزه در میان جوانان مواجه است.

از سوی دیگر، ظرفیت‌های بومی مانند گردشگری دریایی، مشاغل خانگی، صنایع دستی و کشاورزی نوین نیز بالقوه می‌توانند سهم بزرگی از اشتغال پایدار را بر عهده گیرند، اما به دلیل نبود آموزش تخصصی و حمایت زنجیره‌ای از تولید تا بازار، این ظرفیت‌ها عملاً فعال نشده‌اند.

راهکارها؛ عبور از بحران مهارتی

برای عبور از بحران فعلی و رسیدن به چشم‌اندازی روشن در بازار کار هرمزگان، راهکارهایی کلیدی باید در دستور کار قرار گیرد:

1. نهادینه‌سازی آموزش مبتنی بر تقاضای بازار: دوره‌های آموزشی باید پس از نیازسنجی واقعی بازار طراحی و اجرا شوند. مشورت با صنایع و بازارها در این فرآیند حیاتی است.

2. سرمایه‌گذاری هدفمند در آموزش فنی و حرفه‌ای: تجهیز مراکز آموزشی به فناوری‌های نوین و حمایت از آموزشگاه‌های مهارتی می‌تواند آموزش را از حالت فرمالیته به یک مسیر شغلی واقعی بدل کند.

3. اتصال ساختارمند آموزش و صنعت: طرح‌های کارورزی، همکاری با بخش خصوصی و کارآموزی در محیط‌های واقعی کاری باید فراگیر شوند.

4. توسعه مشاغل خانگی و دیجیتال: ایجاد بازارچه‌های دائمی، پلتفرم‌های فروش آنلاین و آموزش مهارت‌های دیجیتال، به‌ویژه برای زنان و جوانان، راهکاری مهم در توسعه اشتغال غیررسمی اما پایدار است.

5. تمرکز بر آموزش‌های آینده‌نگر: آموزش هوش مصنوعی، داده‌کاوی، فناوری‌های نو و مشاغل وابسته به اقتصاد دیجیتال باید در دستور کار استان قرار گیرد تا از عقب‌ماندگی مهارتی در نسل آینده جلوگیری شود.

مهارت آموزی اولویت هرمزگان

هرمزگان امروز بیش از هر چیز به انقلاب در آموزش مهارتی نیاز دارد. بی‌توجهی به این نیاز، نه تنها موجب اتلاف منابع انسانی و فرار استعدادها خواهد شد، بلکه ظرفیت‌های اقتصادی این استان راهبردی را به تدریج از کارایی خواهد انداخت.

دولت، بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و نهادهای مدنی باید هم‌افزا و فوری وارد میدان شوند تا «فقر مهارتی» به «قدرت انسانی» بدل شود. آینده بازار کار هرمزگان، نه تنها به منابع طبیعی، که به «نیروی انسانی ماهر» گره خورده است.