فیلترینگ اطلاع‌رسانی

پوشاندن حقیقت کمکی به امنیت نمی‌کند

این استاد دانشگاه درباره آسیب‌های این رویکرد گفت: شکل‌گیری شایعات جدید، نخستین آسیب این رویه است. یکی از بحران‌های امروز کشور بحران فیک‌نیوزها است؛ وقتی خبر جعلی جای خبررسانی اصلی و واقعی را می‌گیرد، یک جریان فیک نیوز قوی ساخته می‌شود که حتی باعث تاثیرگذاری روی افکار عمومی و اثرگذاری بر بافت فکری جامعه می‌شود. پوشاندن واقعیت و اجازه دادن به عرض اندام فیک‌نیوزها و خبر جعلی، نه تنها کمکی به امنیت کشور نیست بلکه ناامن‌سازی فضای فکری و اجتماعی جامعه و در اختیار قرار دادن بستر فکری، ذهنی و اطلاع خواه مردم به رسانه‌های فیک نیوز و جریان‌های شایعه‌ساز و زردباز خبری است. همچنین باعث می‌شود بازار اینگونه خبرهای ناصحیح گرم شود.

هاشمی زاده افزود: شاید مسئولین فکر کنند سیاست‌گذاری کلان امنیتی در این است که راجع به یک موضوع چیزی نگویند و از کنارش بگذرند یا خبرها را به صورت دقیق و واضح به مردم ندهند؛ اولا که دوران چنین فضاها و تفکراتی گذشته است. در دورانی هستیم که در زمان خیلی کم اخبار در فضای مجازی منتشر می‌شود و اجازه نمی‌گیرد که سیاست گذاری یا ویرایش شود. یا هرچیز دیگری که بعضی از مسئولین مدنظرشان است. در این موقعیت جولان خبرهای شهروندی اتفاق میفتد. خبرشهروندی یک اشکال عمده‌ای دارد، اینکه صحت سنجی و ارزیابی دقیق نشده است، دروازه‌بانی خبر ندارد لذا خبر شهروندی می‌تواند توهم یا بخشی از واقعیت باشد یا حتی سوگیری بالایی داشته باشد. همه اینها باعث می‌شود درباره موضوعی توفان خبری نادرستی شکل بگیرد.

موکول کردن به آینده، راه حل نیست

به گفته این استاد دانشگاه در حوادثی چون آتش‌سوزی‌های مراکز تجاری یا انفجار بندرشهید رجایی مردم همچنان با ابهامات بسیاری مواجه هستند و پاسخ دقیقی به پرسش‌های آن‌ها در مورد عناصر اصلی خبر داده نشده است.

دکتر هاشمی زاده اضافه کرد: اینکه «چرا» این اتفاقات افتاده و «چگونه» و «چه کسانی» دخیل بوده‌اند؛ اینها پاسخ داده نشده است. تنها چیزی که پاسخ داده شده «چه» اتفاقی افتاده است. وقتی آمار صحیح و اطلاعات دقیق داده نمی‌شود، ابهامات اضافه می‌شود. چند ماه از اتفاق مهیب و دردناک شهیدرجایی گذشته هنوز علت و عواملی که باعث آن شدند اعلام نشده است. در این حادثه 80 درصد ابهام وجود دارد. این «چرایی» هیچگاه واضح و روشن با اطلاعات و مستند توضیح داده نشده است. انگار مردم غریبه هستند و موکول کردن اینکه «در آینده توضیح می‌دهیم» یا اینکه «شرایط حساس است و دشمن بهره‌برداری می‌کند»، بیشتر فضا دادن به فیک‌نیوزها و رژه اخبار جعلی و غیرواقعی است. به هر حال مردم پازل‌هایی را در ذهن خودشان دارند و کنار هم می‌چینند، چه چیزی آن تکه‌های پازل را کنار هم می‌چیند و کامل می‌کند: شایعات، اخبار و روایت‌های جعلی، سوگیری‌های فکری و ذهنی.

به عنوان نمونه در طول جنگ 12 روزه چند حمله به استان شد و متوجه شدیم آن قسمتی که مربوط به نیروهای نظامی بود چند شهید هم داشتیم اما اینکه چه اتفاقی افتاد هیچ کس توضیح نداد؛ بنابرین هرکس می‌تواند روایتی را جای «چه اتفاقی افتاد» بگذارد. وی افزود: شهر کوچک است و شهروندان روایت‌های خودشان و آنچه شنیده‌اند را براساس نگاه و تحلیل شخصی ارائه می‌دهند و این ممکن است باعث شود نه تنها به امنیت منطقه کمک نشود بلکه به هراس، بیم و وهم جمعی بیشتر دامن بزند. در حالی که می‌شد توضیحاتی را درباره همین وقایع در حدی که سیاست‌گذاری کلان کشور اجازه می‌دهد ارائه داد و نخواست که مسئله را پوشاند. الان در دنیای ارتباطات در حدی قدرت سیلان اطلاعات و دیتاها گسترده است که حتی آمریکایی‌ها هم نتوانستند ضربه‌ای را که ایران به پایگاه نظامی العدید زد را پنهان کنند و بعد از مدتی اعتراف کردند یا حتی دشمن صهیونیستی هم نمی‌تواند ضربه‌ای که در طول جنگ از ما خورده است را بپوشاند چون ماهواره‌ها، شرکت‌های مختلف و بنیادها هستند که این‌ها را اعلام و براساس تحلیل داده‌ها نتیجه‌گیری و ارزیابی می‌کنند.

مردم نامحرم نیستند

استاد هاشمی زاده عنوان کرد: در مورد حوادث استان هم، مسئولین سیاسی-امنیتی بنابر مصالح و دلایل خاص اگر بخواهند بخشی را اعلام نکنند و در منظر عمومی نگذارند بندانند هرچه این بخش بزرگتر شود و ابهامات گسترده‌تری ایجاد کند؛ شایعات، فیک نیوزها، خبرهای ناصحیح و روایت‌های نادرست جایگزین آن می‌شود و هرکس سعی می‌کند آن روایت را براساس دیده‌ها، شنیده‌ها و تجاربی که کسب کرده یا شبه اطلاعات پر کند. این روند موجب یک فرآیند نادرست و نامناسب امنیت‌زدایی می‌شود و امنیت فکری را از میان می‌برد.

وی با بیان اینکه مسئولین استانی به طور کلی باید در ارائه اطلاعات تجدید نظر کنند و مردم را نامحرم ندانند، اضافه کرد: با توجه به اینکه در عصر شبکه‌های رسانه‌ای، بزرگراه‌های اطلاعاتی و در عصری هستیم که دنیای فوران اطلاعات است، نمی‌توان موضوعی را پنهان کرد. مگر تصاویری از ضربات ایران به دشمن صهیونیستی که منتشر شد توسط رسانه‌های رسمی گرفته شد؟ خیر؛ خیلی از این تصاویر توسط خبرنگار شهروندها گرفته شد و الان تصویر کلی از آن اتفاقات 12 روز را می‌توانیم از کنار هم چیدن تصاویر شهروندی بدست آوریم. بنابراین اینکه ما ملاحظات امنیتی کنیم و بگوییم مردم اطلاع پیدا نمی‌کنند یا نخواهیم بخشی را اطلاع‌ رسانی کنیم و حتی به بعد حواله دهیم و راجع به آن صحبت نکنیم فقط پاک کردن صورت مسئله است و اتفاق دیگری نمی‌افتد اما یک‌جا که ما اعتماد مردم را می‌طلبیم که خبر صحیح را بدهیم، چون در گذشته عملکرد درستی نداشتیم آن را هم باور نمی‎کنند و داستان به سمتی خواهد رفت که مطلوب مسئولین ما نیست.

بحران اطلاع‌رسانی در هرمزگان

استاد هاشمی زاده با تاکید بر اینکه این یک بحران خیلی جدی در استان است که باید هرچه زودتر درباره آن چاره اندیشی شود، گفت:

مسئولینی که جریان‌های خبری، سیاسی و امنیتی دستشان است باید مردم را محرم بدانند و بهشان اعتماد کنند؛ همانگونه که این «اعتماد عمومی» بود که در این 12 روز، قبل و بعدش باعث شد وطن دچار ضربات و خساراتی که دشمن در پی آن بود نشود. ما همیشه به این اعتماد عمومی نیاز داریم. اگر اعتماد از بین برود بین مردم یک جامعه، تردید و دو دلی و ابهام جایگزین آن می‌شود که برای همه مضر است.

وی افزود: اینکه مردم را در فضای مبهم، پر از سلیقه و ناقص و حتی ناقض اطلاع‌رسانی بگذارند و فکر کنند دارند خدمت می‌کنند یا یک بخشی را از چشم دشمن دور می‌کنند در دنیای امروز معنا ندارد. با توجه به اینکه کلی ماهواره، شرکت‌های مختلف و رسانه‌ها وجود دارند و قدرت خبرنگار شهروندان این میزان گسترده و فعال است؛ حتی اگر این رویکرد، تدبیر هم باشد تدبیر ناصحیحی است که باعث ابهام و انتقال اطلاعات ناقص می‌شود. استاد هاشمی زاده در پایان گفت: یک ستاد قوی رسانه‌ای باید تشکیل شود برای مواقع بحران و حتی بعد از آن، که مدیریت جریان‌سازی رسانه‌ای را انجام دهد و نگذارد که شایعات فیک نیوزها و روایت‌های نادرست به یک مسئله جدی دامن بزند زیرا آسیب بسیار بزرگی است که متاسفانه مسئولین خواسته یا نخواسته به این موضوع دامن می‌زنند.