صنعت جنگ‌زده هوایی و گردشگری

خسارت کشور از کنسل شدن پروازهای عبوری از آسمان ایران

با گذشت بیش از دو هفته از پایان جنگ ۱۲ روزه هنوز محدودیت در ساعات پرواز وجود دارد و به علاوه نگرانی از تداوم بی‌ثباتی و آغاز مجدد درگیری‌ها باعث شده است که از میان بیش از ۳۰ خط پروازی بین‌المللی که پیش از آغاز جنگ به مقصد ایران فعال بودند؛ در حال حاضر تنها سه شرکت هواپیمایی خارجی، فلای‌دوبی، ترکیش ایرلاین و سلام‌ایر عمان، پروازهای خود را به‌صورت محدود به ایران برقرار کنند. ضمن آنکه تصاویر نقشه‌های هوایی منطقه نشان می‌دهد بسیاری از خطوط هوایی بین‌المللی، مسیر عبور از آسمان ایران را حذف کرده‌اند و ترجیح می‌دهند از مسیرهای جایگزین و امن‌تر استفاده کنند.

این تغییر رویه، نه‌فقط بر پروازهای ورودی، که بر ترافیک عبوری از آسمان ایران نیز تاثیر گذاشته و زیان‌های سنگینی را متوجه صنعت هوانوردی کشور کرده است. طبق آمار‌های رسمی، روزانه حدود ۹۵۰ پرواز عبوری از آسمان ایران ثبت می‌شد که درآمد مستقیم هر پرواز بین ۵۰۰ تا ۹۰۰ دلار برای دولت ایران بود. حال به ارقام زیر توجه کنید که حتی با فرض توقف ۸۰ درصد پرواز‌ها طی ۲۰ روز نخست (۱۲ روز جنگ و ۸ روز پس از آن): میانگین زیان روزانه به رقمی حدود ۶۰۰ هزار دلار رسیده است. زیان تقریبی در یک دوره ۲۰ روزه نیز به رقمی حدود ۱۲ میلیون دلار می‌رسد.حال تصور کنید اگر ۱۰۰ درصد پرواز‌ها کنسل شود و با میانگین رقم کنسلی یعنی ۷۰۰ دلار فقط محاسبه شود؛ به رقمی حدود ۶۶۵ هزار دلار می‌رسیم که این رقم در ۲۰ روز به رقمی حدود ۱۴ میلیون دلار خواهد رسید و این در حالی است که پرواز‌ها به صورت میانگین حساب شده نه بالاترین رقم برای هر پرواز که حدود ۱۰۰۰ دلار است. هم چنین با تداوم وضعیت در تیر ماه نیز برآورد شده که دست‌کم ۳۰ درصد از پرواز‌های عبوری هنوز بازنگشته‌اند که زیان را به بیش از ۲۰ میلیون دلار در کمتر از دو ماه می‌رساند. برآورد ارقام نیز در حالی است که امیررضا اعتمادی، عضو اتاق بازرگانی ایران هم اخیرا گفته است که تعلیق کامل پرواز‌های تجاری بر فراز ایران از ۲۴ خرداد تا ۱۳ تیر ۱۴۰۴، که به مدت ۲۰ روز به طول انجامید، خسارتی بالغ بر ۹۶۰۰ میلیارد تومان به اقتصاد کشور تحمیل کرده و ضعف‌های ساختاری در دو صنعت کلیدی هوانوردی و گردشگری را آشکار ساخته است.اگر وضع رکود پروازی تداوم یابد، ایران ممکن است بار دیگر با وضعیتی شبیه به دوران کرونا مواجه شود. دوره‌ای که آمار پروازها به کمتر از ۲۰ هزار مورد رسید. این در حالی است که پیش‌بینی‌ها برای سال ۱۴۰۴ دست‌کم ۵۰ هزار پرواز را هدف‌گذاری کرده بودند، هدفی که با شرایط فعلی ناممکن به نظر می‌رسد.

در ایام جنگ در کیش چه گذشت

در همان روزهای اول حمله اسرائیل به ایران و بسته شدن آسمان کشور، به گفته مصطفی فاطمی، مدیرکل دفتر گردشگری داخلی نزدیک به ۷ هزار مسافر و گردشگر در کیش بودند که در هتل‌ها به صورت رایگان اسکان داده شدند. همچنین برای ساماندهی هفت هزار مسافر جامانده در جزیره کیش و سایر جزایر تأمین اتوبوس برای انتقال مسافران از بندر آفتاب تا بندرعباس صورت گرفت و با افزایش شناور و لندی گراف مسافران به بندرعباس منتقل شدند و از آنجا به شهرهای خود برگشتند.

سپس قطار بندرعباس به تهران از طریق شرکت راه آهن افزایش یافت. هزینه اقامت در آن ایام نیز به صورت پلکانی محاسبه شد یعنی سه روز اول رایگان بود، سپس به هشتاد درصد و نهایتا به پنجاه درصد تخفیف رسید تا تخلیه کامل جزیره انجام گرفت. گفتنی است با وجود اینکه جزیره با تهدید نظامی خاصی مواجه نشد و همچنین اعلام شد که اقامت در سه روز اول در هتل‌های کیش رایگان است اما کمتر از هزار مسافر راضی به ماندن شدند.

جزایر گردشگری کشور همچنان در بلاتکلیفی

علی‌رغم اتمام جنگ، جزایر گردشگری کشور هنوز در حالت تعلیق‌ به سر می‌برند. با اعلام آتش‌بس، پروازها دوباره برقرار شده اما هنوز از مسافر خبری نیست. ساکنان بومی و غیربومی کیش، قشم و حتی چابهار چشم‌انتظار هستند. صاحبان کسب و کار، بی‌مشتری شدند، برخی کارگران و کارکنان اخراج شدند و برخی تعلیق هستند. شرایط جنگی تاثیر منفی خود را بر صنعت گردشگری کیش و هتل‌های آن نیز گذاشت و به گفته مهرداد تاوتلی، دبیر جامعه هتلداران کیش، صاحبان هتل مجبور شدند کارمندان و کارگران را به مرخصی بفرستند و در حال حاضر تنها بین هفت تا ۱۵ درصد نیروها بر سر کار هستند. مردم کیش، قشم و هرمز با روحیه نوع‌دوستی و میهمان‌پذیری خود، در روزهای سخت، حمایت بی‌چشم‌داشت خود را از مسافران نشان دادند. کسبه و صنوف محلی نیز با ارائه خدمات ویژه و تخفیف‌های مناسبتی، سعی کردند بار مالی اضافی بر دوش مسافران را کاهش دهند و حالا در شرایطی هستند که جا دارد مسئولین توجه ویژه‌ای به آن‌ها داشته باشند و تا بازگشت دوباره رونق به صنعت گردشگردی شرایط برای ساکنین و کسبه جزایر گردشگری کشور به حالت عادی بازگردد.