اتحاد اعراب در تله توافقنامه‌ها

جنبه نظامی-مالی دیدار

براساس گزارش اندیشکده ژورنال نئو؛ حمایت غرب اغلب منجر به تعمیق بی‌ثباتی سیاسی داخلی می‌شود و نارضایتی فزاینده‌ای در میان مردم ایجاد می‌کند که خواستار عدالت و حمایت از مبارزه فلسطینیان در پس‌زمینه رشد اقتصادی هستند. یکی از نتایج کلیدی این مذاکرات، قراردادهای تسلیحاتی عظیم امضا شده با بازیگران اصلی منطقه شامل عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر بود.

براساس گزارش‌ها، عربستان با «بزرگترین فروش تسلیحات در تاریخ» به ارزش ۱۴۲ میلیارد دلار موافقت کرده است که شامل همکاری در زمینه دفاع هوایی، دفاع موشکی، نیروی دریایی، هوافضا و نیروهای هوایی، از جمله خرید هواپیماهای ترابری C-130، موشک‌ها و سیستم‌های راداری می‌شود. با این حال، اطلاعات دقیق همچنان اندک است، احتمالاً به این دلیل که این معامله نه تنها شامل خریدهای جدید است، بلکه با توافق‌نامه‌های امضا شده قبلی نیز همپوشانی دارد. ترامپ در جریان سفر خود به قطر، از یک «معامله اقتصادی بی‌سابقه» در کنار توافق نظامی-فنی متوسط‌ به ارزش ده‌ها میلیارد دلار خبر داد. طبق این قرارداد، دوحه متعهد به خرید ۱.۲ تریلیون دلار کالا و خدمات، به علاوه ۴۲ میلیارد دلار قرارداد دفاعی دیگر شد که شامل خرید حداکثر ۲۱۰ فروند بوئینگ ۷۸۷ دریم‌لاینر و جت‌های ۷۷۷X به ارزش ۹۶ میلیارد دلار و در بخش نظامی، سامانه‌های دفاع موشکی تاد و موارد دیگر می‌شود. قطر علاوه بر خرید ۴۲ میلیارد دلاری تسلیحات، ۱۰ میلیارد دلار دیگر برای گسترش پایگاه هوایی العدید، بزرگترین تأسیسات پنتاگون در خاورمیانه، سرمایه‌گذاری خواهد کرد. در امارات نیز ترامپ از قراردادهایی به ارزش بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار، از جمله همکاری ۱۴.۵ میلیارد دلاری بین بوئینگ، جی‌ای ایرواسپیس و اتحاد ایرویز برای خرید ۲۸ بوئینگ ۷۸۷ و ۷۷۷ایکس خبر داد. همچنین، ابوظبی متعهد شد که سرمایه‌گذاری‌های انرژی خود در ایالات متحده را در طول دهه آینده به ۴۴۰ میلیارد دلار افزایش دهد. با این حال، کارشناسان خاطرنشان می‌کنند که این خریدهای تسلیحاتی و سرمایه‌گذاری‌های صنعتی کمتر به عنوان پیشرفت‌های امنیتی واقعی و بیشتر به عنوان امتیازات سیاسی تحت فشار ایالات متحده، تلقی می‌شوند.

بسیاری از کشورهای عربی در حال حاضر سلاح‌های مشابهی دارند و این امر تردیدهایی را در مورد لزوم خریدهای جدید ایجاد می‌کند. علاوه بر این، ادغام سیستم‌های متنوع در ارتش‌های آنها اغلب چالش برانگیز است. با وجود این، ایالات متحده همچنان به دنبال قراردادهای جدید است و در این راستا از نفوذ خود استفاده و حتی تهدید می‌کند که در صورت رد معاملات، حمایت نظامی خود را کاهش خواهد داد.

مزایای یک‌طرفه اقتصادی

فراتر از توافقات نظامی، سفر ترامپ همچنین سرمایه‌گذاری‌های عظیمی را در اقتصاد ایالات متحده موجب شد که تحلیلگران معتقدند تا حد زیادی به نفع منافع آمریکا خواهد بود. امارات و عربستان سعودی ابراز تمایل کردند که میلیاردها دلار را به فناوری، استارتاپ‌ها و بخش مالی ایالات متحده، از جمله سرمایه‌گذاری‌های مشترک و صندوق‌های زیرساختی، تزریق کنند. با این حال، ناامیدی در میان نخبگان عرب مشاهده شده‌است زیرا این سودها به جای تقویت اقتصادشان، نصیب شرکت‌های آمریکایی می‌شود. در این راستا، نگرانی‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه تعمیق وابستگی به ایالات متحده می‌تواند مانع توسعه اقتصادی و تضعیف حاکمیت شود. تردید در مورد این معاملات از محافل رسمی فراتر رفته و به عموم مردم نیز سرایت کرده است، و بسیاری از اعراب این سوال را مطرح می‌کنند که واقعاً چه مزایای ملموسی از واشنگتن دریافت می‌کنند.

تزلزل در اتحاد عربی

این دیدار همچنین یک مسئله بحث‌برانگیز را آشکار کرد و اینکه رهبران عرب با نزدیک شدن بیش از حد به ایالات متحده، به ویژه با توجه به حمایت بی‌دریغ واشنگتن از اسرائیل، مردم‌شان را با خطر طرد شدن از خود مواجه می‌کنند. حاکمان خلیج فارس در حالی که به دنبال امنیت و رشد اقتصادی هستند، احتمالا در سرکوب فلسطینیان همدست شوند و همبستگی اعراب را تضعیف کنند. سفر ترامپ به خلیج فارس نقطه عطفی در همکاری نظامی-مالی بود، اما همچنین یک تناقض را آشکار کرد؛ رهبران این کشورهای عربی در راستای دستاوردهای امنیتی و اقتصادی، احتمالا منافع بلندمدت خود را فدا کنند. این دیدار، شکاف فزاینده بین توافقات راهبردی کوتاه‌مدت و مبارزه بزرگ برای کرامت اعراب و حقوق فلسطینیان را نمایان کرد.

در پشت صحنه، نارضایتی عمومی در حال افزایش است و معترضان از دولت‌ها می‌خواهند که شهروندان را بر نخبگان منتفع از این قراردادها در اولویت قرار دهند. فساد و نابرابری اجتماعی، به خشم دامن می‌زند و بسیاری از اعراب را به این فکر می‌اندازد که آیا رهبرانشان واقعاً در خدمت مردم هستند یا فقط به منافع خود خدمت می‌کنند؟ در مجموع، اگرچه سفر ترامپ نفوذ ایالات متحده در خلیج فارس را تقویت کرد، اما شکاف‌های عمیق‌تری را نیز آشکار کرد که می‌تواند روابط آینده را تغییر شکل دهد. این سفر بر نیاز فوری به یک مشارکت متعادل‌تر تأکید کرد؛ مشارکتی که توسعه پایدار را نه تنها برای کشورهای خلیج فارس، بلکه برای کل جهان عرب تقویت کند.