قدم‌های عملی برای رسیدن به توافق

در موضوعات کلان و جزئیات اختلافات وجود دارد

وزیر امور خارجه ایران در این راستا گفت: مذاکرات خیلی جدی‌تر از گذشته بود و به تدریج وارد بحث‌های جزئی‌تر، فنی‌تر و تکنیکی‌تر شد. او در ادامه و با تاکید بر اینکه مذاکرات، غیرمستقیم است، گفت: حضور کارشناسان بسیار مفید بود. ما چندین بار نظرات را به‌صورت مکتوب ردوبدل کردیم. در مجموع فضای مذاکره، کاملا جدی و کاری بود. مقداری از مسائل کلان فاصله گرفتیم و این به معنای این نیست که اختلافات حل شده است؛ هم در موضوعات کلان و جزئیات اختلافات وجود دارد. تا جلسه بعدی قرار است در پایتخت‌ها بررسی صورت گیرد که چطور می‌توانیم اختلافات را کم کنیم.

فقط برنامه هسته‌ای و رفع تحریم‌ها دستور کار مذاکرات است

مانند چند دور گذشته رسانه‌های غربی عنوان کردند بحث برنامه موشک‌های بالستیک ایران یکی از موارد مدنظر هیئت آمریکایی در مذاکرات است. وزیر امور خارجه درباره موضوع گفت‌وگوها و اینکه «آیا ممکن است دستورکار گفت‌وگوها تغییر کند؟»، گفت: به هیچ وجه. موضوع ما فقط هسته‌ای است و هیچ موضوع دیگری را مورد مذاکره قرار نمی‌دهیم. وقتی از هسته‌ای صحبت می‌کنیم، یعنی اعتمادسازی در برنامه هسته‌ای ایران در مقابل رفع تحریم‌ها. ما فقط در این موضوع مذاکره می‌کنیم و هیچ موضوع دیگری را نمی‌پذیریم که درباره آن مذاکره کنیم. در سه دور گذشته هم این موضوع کاملا از سوی هر دو طرف رعایت شده است.

به گفته وزیر امور خارجه ایران در این دور از گفتگو‌ها کارشناسان حوزه تحریم و اقتصادی در هیئت‌های فنی حضور داشتند و ممکن است در مذکرات شنبه آینده کارشناسان سازمان انرژی اتمی نیز حضور داشته باشند. همچنین در موضوع مسائل فنی برنامه هسته‌ای ایران آژانس انرژی اتمی قرار است تیمی را برای گفتگو‌ها درباره از سرگیری نظارت بر تاسیسات هسته‌ای ایران اعزام کند. اتفاقی که می‌تواند به عنوان قدم‌های عملی برای رسیدن به توافق طلقی شود‌.

وزیر خارجه ایران در مورد نتیجه دور سوم مذاکرات نیز گفت: من از روند شکل‌گیری و سرعت مذاکرات راضی هستم. فکر می‌کنم روند خوبی دارد. مذاکرات فضای خوبی دارد، جدیت و اراده وجود دارد اما آیا می‌شود به توافق رسید؟ من امیدوارم اما خیلی محتاطانه.

حذف برنامه غنی‌سازی در ایران غیر ممکن است

تاکید دوباره وزیر امور خارجه بر محتاطانه پیش رفتن مذاکرات بار دیگر نشان می‌دهد اختلاف نظر‌ها هم در دیدگاه کلی دوطرف و هم در تصمیم گیرندگان سیاست خارجی دوطرف وجود دارد. این مسئله می‌تواند چند عامل مهم داشته باشد. مارک ربیو وزیر خارجه آمریکا روز چهارشنبه هفته گذشته در گفتگویی عنوان کرده بود جمهوری اسلامی ایران تنها می‌تواند مواد غنی شده وارد کند. ربیو در ادامه گفته بود: "اگر ایران خواستار برنامه هسته‌ای صلح آمیز است، می‌تواند مثل بسیاری دیگر از کشور‌ها چنین برنامه‌ای داشته باشد، به این معنا که می‌تواند مواد غنی شده را وارد کند."

همچنین یائیر لاپید رهبر اپوزسیون کابینه رژیم صهیونیستی در مورد شروط اسرائیل با آمریکا برای توافق با ایران اظهار کرده ممنوعیت غنی سازی اورانیوم در ایران، حذف اورانیوم غنی شده بیش از ۳.۶۷ درصد از ایران، برچیدن سانتریفیوژ‌ها، بازگشت نظارت دقیق از جمله بازدید‌های سرزده و رسیدگی کامل به برنامه موشکی بالستیک ایران باید در توافق لحاظ شود.

اظهارات مارک ربیو و یائیر لاپید هر دو به موضوعات اشاره دارد که اگر بخواهد در بخش فنی مربوط به برنامه غنی سازی اورانیوم ایران وارد شود توافق را غیرممکن خواهد کرد. جمهوری اسلامی ایران غنی سازی را حق مسلم خود می‌داند و محال است تعهدی در حوزه برنامه هسته‌ای فراتر از توافق برجام را بپذیرد. بنابراین مسئله حق غنی سازی و وارد کردن موضوعات دیگر در دستور کار می‌تواند مذاکرات با اختلال مواجه کند و شاید توافق را غیر ممکن.

براساس توافقات میان طرفین شنبه هفته آینده دور چهارم مذاکرات برگزار خواهد شد. اگر همانطور که وزیر امور خارجه گفته است هیئت‌های کارشناسی_فنی در حوزه برنامه هسته‌ای و موارد جزئی‌تر غنی سازی در مذاکرات حضور پیدا کنند، اختلاف نظر‌ها و دیدگاه‌های دو طرف به ویژه طرف آمریکایی بهتر مشخص خواهد شد. ایران نه از حق غنی سازی خود خواهد گذشت و نه به هیچ عنوان در مورد مسائل دفاعی و امنیتی خود وارد مذاکره خواهد شد.

درنتیجه سیاست کاخ سفید باید در هفته‌های آینده در صورت اراده برای توافق در این دو زمینه مشخص شود. اگر در این مسائل که بحث‌های کلان مورد نظر دوطرف است توافقی صورت بگیرد امکان حل اختلافات جزئی در روند مذاکرات وجود دارد.