شرایط احداث نیروگاه‌های خورشیدی در هرمزگان بررسی شد؛ طلوعی پایدار یا غروبی زودهنگام؟

بررسی انتقادی طرح توسعه پنل‌های خورشیدی در هرمزگان

هرمزگان به دلیل موقعیت جغرافیایی خود، شرایط آب‌وهوایی متنوعی دارد. نواحی شمالی استان، مانند حاجی‌آباد و رودان، از شرایطی شبیه استان‌های کویری مانند کرمان و یزد برخوردارند که تابش خورشید در آن‌ها بالا و رطوبت کم است. این مناطق، پتانسیل مطلوبی برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی دارند.
اما در نوار ساحلی و جزایر، شرایط متفاوت است. رطوبت بالا و گرد و غبار موجود در این مناطق می‌تواند راندمان پنل‌های خورشیدی را کاهش دهد. این کاهش راندمان گرچه فاحش نیست، اما در سرمایه‌گذاری‌های کلان، حتی ۵ تا ۱۰ درصد افت کارایی می‌تواند بر توجیه اقتصادی پروژه تأثیر بگذارد.

هزینه‌های نگهداری و بهره‌برداری از نیروگاه‌های خورشیدی

یکی از مهم‌ترین انتقادهای وارده به نیروگاه‌های خورشیدی، هزینه‌های نگهداری و تعمیرات آن‌هاست. برخلاف تصور عمومی که این نیروگاه‌ها کم‌هزینه هستند، کارشناسانی معتقدند که هزینه‌های نگهداری، به‌ویژه در مناطق مرطوب، بالاست. رطوبت بالا می‌تواند به تجهیزات الکترونیکی آسیب زده و نیاز به تعمیرات را افزایش دهد. علاوه بر این، هزینه‌های نیمه اورهال و جایگزینی تجهیزات پس از چند سال، باعث کاهش جذابیت اقتصادی این طرح در مقایسه با سایر منابع تولید انرژی می‌شود.

عدم جذابیت سرمایه‌گذاری و موانع اجرایی

یکی دیگر از چالش‌های توسعه انرژی خورشیدی در ایران، عدم حمایت‌های کافی برای جذب سرمایه‌گذاران است. سیاست‌گذاری‌های کلان در سال‌های اخیر به سمت توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر حرکت کرده، اما برای تسهیل این روند، نیاز به مشوق‌های اقتصادی، تسهیلات بانکی، و کاهش هزینه‌های گمرکی برای واردات تجهیزات احساس می‌شود.
در حال حاضر، ظرفیت نیروگاه‌های خورشیدی متصل به شبکه فوق توزیع و انتقال در هرمزگان حدود ۲۳ مگاوات است. این میزان در مقایسه با استان‌هایی مانند کرمان و یزد بسیار ناچیز است. با این حال، تغییرات اخیر در سیاست‌های کشور، به‌ویژه محدودیت‌های تأمین سوخت فسیلی، موجب شده که تمایل به سرمایه‌گذاری در این بخش افزایش یابد.

گفت‌وگو با معاون برنامه‌ریزی و تحقیقات برق منطقه‌ای هرمزگان

برخی کارشناسان معتقدند که نیروگاه‌های خورشیدی به دلیل هزینه‌های نگهداری و افت راندمان در مناطق مرطوب، گزینه مناسبی برای هرمزگان نیستند. نظر شما چیست؟
این دیدگاه از نظر من چندان دقیق نیست. اگرچه شرایط اقلیمی در برخی مناطق هرمزگان، مانند جزایر و نوار ساحلی، می‌تواند باعث کاهش جزئی راندمان پنل‌های خورشیدی شود، اما این کاهش معمولاً در حد ۵ تا ۱۰ درصد است و تفاوت معناداری با مناطق کویری ندارد. در مقابل، نیروگاه‌های خورشیدی مزایایی دارند که باعث می‌شود این مقدار کاهش راندمان تأثیر چندانی در توجیه اقتصادی آن‌ها نداشته باشد.

برخی مخالفان معتقدند که هزینه‌های تعمیر و نگهداری این نیروگاه‌ها بالاست و به مرور زمان صرفه اقتصادی خود را از دست می‌دهند. آیا این مسئله را تأیید می‌کنید؟
اتفاقاً برعکس، نیروگاه‌های خورشیدی به دلیل نداشتن تجهیزات دوار و مکانیکی، استهلاک پایینی دارند. هزینه بهره‌برداری و نگهداری آن‌ها در مقایسه با نیروگاه‌های حرارتی بسیار پایین‌تر است. در نیروگاه‌های فسیلی، نیروی انسانی زیادی برای بهره‌برداری نیاز است، اما نیروگاه‌های خورشیدی با تعداد محدودی نیروی فنی قابل مدیریت هستند.

پس چرا سرمایه‌گذاری کلانی در این حوزه در هرمزگان انجام نشده است؟

سرمایه‌گذاری در هر زمینه‌ای وابسته به شرایط اقتصادی کشور است. سیاست‌گذاری کلان کشور در ۱۵ سال اخیر بر توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر متمرکز بوده، اما ایجاد بستر مناسب برای سرمایه‌گذاری نیاز به تسهیلات، مشوق‌ها، و کاهش موانع اجرایی دارد. در حال حاضر، برای جذب سرمایه‌گذاران، اقداماتی مانند واگذاری زمین، تسهیلات بانکی، و بهینه‌سازی فرآیند خرید برق در دستور کار قرار گرفته است.

آیا تولید پنل‌های خورشیدی در کشور انجام می‌شود، یا همچنان وابسته به واردات هستیم؟

در حال حاضر، بیشتر تجهیزات نیروگاه‌های خورشیدی از جمله پنل‌ها، استراکچرها، کابل‌های برق و مبدل‌ها در داخل کشور تولید می‌شود. با این حال، به دلیل تیراژ پایین تولید، هنوز نیاز به واردات برخی قطعات وجود دارد. البته این روند در حال تغییر است و با افزایش سرمایه‌گذاری در این بخش، وابستگی به واردات کاهش خواهد یافت.

برخی پیشنهاد داده‌اند که نصب پنل‌های خورشیدی برای منازل و ادارات اجباری شود. آیا این طرح اجرایی خواهد شد؟
این طرح در دست بررسی است و برای تشویق مردم به استفاده از انرژی خورشیدی، مشوق‌هایی مانند کاهش هزینه برق مصرفی و تسهیلات برای نصب پنل‌ها در نظر گرفته شده است. البته اجرای این طرح نیاز به بسترسازی قانونی و اقتصادی دارد.

نیروگاه‌های خورشیدی؛ فرصت یا چالش؟

توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در هرمزگان هم مزایا و هم چالش‌هایی دارد. از یک‌سو، این نیروگاه‌ها به دلیل عدم وابستگی به سوخت‌های فسیلی، آلودگی کمتر، و هزینه‌های پایین بهره‌برداری، گزینه‌ای مناسب برای تأمین انرژی محسوب می‌شوند. از سوی دیگر، شرایط اقلیمی در برخی مناطق استان و هزینه‌های اولیه سرمایه‌گذاری، چالش‌هایی ایجاد کرده است.
با این حال، سیاست‌های جدید کشور در جهت افزایش سرمایه‌گذاری در این حوزه و کاهش موانع اجرایی، می‌تواند چشم‌انداز روشنی برای توسعه انرژی خورشیدی در هرمزگان رقم بزند. در نهایت، تصمیم‌گیری در مورد گسترش این نیروگاه‌ها نیازمند بررسی دقیق شرایط اقلیمی، اقتصادی، و فنی است تا بتوان از این انرژی پاک به بهترین شکل بهره‌برداری کرد.
 

روزنامه صبح ساحل