اکسپوهای جهانی، صحنه‌ای برای نمایش توانمندی‌ها و دستاوردهای فرهنگی، اقتصادی و علمی کشورها هستند. از زمان امیرکبیر، ایران با مشارکتی معنادار در این رویدادها، هویتی بین‌المللی برای خود ساخته بود. این حضور که گاه در سایه سیاست‌های اشتباه یا ضعف مدیریت کمرنگ شده بود، هرگز تا امروز به نقطه‌ای نرسیده بود که در سکوتی سنگین، از نمایشگاه جهانی ژاپن در سال 2025 حذف شویم. این غیبت، نشانگر زنگ خطری جدی است که باید با نگاهی تند و نقادانه بررسی شود.
ایران نخستین بار در اواسط قرن نوزدهم به اکسپوهای جهانی پیوست؛ زمانی که امیرکبیر، صدراعظم اصلاح‌طلب ناصرالدین‌شاه، به اهمیت این رویدادها پی برد و زمینه حضور ایران در نمایشگاه جهانی لندن در سال 1851 را فراهم کرد. در آن زمان، ایران با ارائه فرش‌های دستباف، صنایع‌دستی و محصولاتی نظیر زعفران و پسته، نگاه‌ها را به خود جلب کرد. این مشارکت‌ها نه‌تنها فرصتی برای معرفی ظرفیت‌های ایران بود، بلکه هویتی مدرن از کشوری تاریخی و فرهنگی در عرصه بین‌المللی ارائه می‌داد.
در طول دهه‌ها، ایران علی‌رغم بحران‌های داخلی و خارجی، همواره تلاش کرده بود در اکسپوهای جهانی حضورداشته باشد. از دوران قاجار و پهلوی تا پس از انقلاب اسلامی، غرفه‌های ایران همواره بازتاب‌دهنده میراث غنی، توانمندی‌های صنعتی و فرهنگی و آرزوهای توسعه محور ملت ایران بوده‌اند.
برای مثال، در اکسپو 1970 اوزاکای ژاپن، ایران با ترکیبی از سنت و مدرنیته ظاهر شد. غرفه ایران با معماری الهام گرفته از طراحی‌های باستانی و نمایش فناوری‌های جدید، یکی از جذاب‌ترین بخش‌های نمایشگاه بود. حتی در سال‌های دشوار جنگ تحمیلی، ایران در اکسپو 1985 کانادا شرکت کرد و با نشان دادن عزم ملت برای بازسازی کشور، پیام مقاومت و امید را به جهان منتقل کرد.
اکنون اما خبر عدم حضور ایران در اکسپو 2025 ژاپن، شوک بزرگی به جامعه فرهنگی و اقتصادی کشور وارد کرده است. غیاب ایران از این رویداد، نه‌تنها فرصت‌های اقتصادی و دیپلماتیک ارزشمندی را از بین می‌برد، بلکه هویتی که طی دهه‌ها با زحمت ساخته‌شده بود را در معرض تزلزل قرار می‌دهد.
اما این غیبت از کجا ناشی می‌شود؟ آیا به دلیل ضعف مدیریتی است؟ یا بی‌توجهی به فرصت‌های بین‌المللی؟ شاید هم ترکیبی از هر دو.
یکی از عوامل اصلی این بحران، نگاه کوتاه‌مدت مسئولان به دیپلماسی فرهنگی و اقتصادی است. حضور در اکسپو، صرفا یک رویداد تجاری نیست. این نمایشگاه فرصتی برای ایجاد ارتباطات فرهنگی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تقویت تصویر بین‌المللی کشور است. بااین‌حال، به نظر می‌رسد که تصمیم گیران ایرانی اهمیت این مسئله را درک نکرده‌اند یا آن را در اولویت قرار نداده‌اند.به‌جای سرمایه‌گذاری بلندمدت برای حضور مؤثر در این رویداد، منابع کشور صرف پروژه‌های غیرکاربردی و تصمیمات غیرحرفه‌ای شده است.
غیاب ایران در اکسپو 2025 ژاپن، پیامدهای گسترده‌ای به همراه دارد، از دست رفتن فرصت‌های اقتصادی یک مورد است.اکسپو ژاپن، با پیش‌بینی حضور بیش از 28 میلیون بازدیدکننده، فرصتی طلایی برای نمایش محصولات ایرانی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی بود. صنایع‌دستی، فرش، زعفران و بسیاری دیگر از محصولات ایرانی می‌توانستند مخاطبان جدیدی پیدا کنند. تضعیف دیپلماسی فرهنگی یک پیامد اسفناک دیگری ست. ایران، با تاریخ و تمدنی غنی، همواره یکی از کشورهایی بوده که فرهنگش برای جهانیان جذاب بوده است. غیبت از چنین رویدادی، جایگاه ایران را در نقشه فرهنگی جهان تضعیف می‌کند. تقویت رقبای منطقه‌ای، مورد دیگری ست که باید بدان توجه کرد. کشورهایی مانند ترکیه، امارات و عربستان سعودی، با سرمایه‌گذاری کلان در اکسپوها، تلاش دارند خود را به‌عنوان قدرت‌های منطقه‌ای مطرح کنند. غیبت ایران، به این کشورها اجازه می‌دهد تا بی‌رقیب، روایت‌های خود را به جهان ارائه دهند.
یکی از نکات آزاردهنده در مورد این موضوع، سکوت سنگین مسئولان است. هیچ توضیحی درباره علت این غیبت ارائه نشده است. آیا عدم بودجه‌ریزی دلیل این موضوع است؟ آیا ناهماهنگی بین نهادهای مرتبط مانع شده؟ این سؤالات بی‌پاسخ، تنها نشان از بی‌توجهی و بی‌برنامگی دارد.
برای بازگشت به مسیر درست، باید چند اقدام اساسی صورت گیرد، ابتدا تشکیل کارگروه ویژه برای رویدادهای بین‌المللی انجام شود. باید نهادی تخصصی مسئولیت برنامه‌ریزی و اجرای حضور ایران در رویدادهای بین‌المللی مانند اکسپو را بر عهده بگیرد.
. سرمایه‌گذاری بلندمدت برای این حضور در اکسپو، نیازمند سرمایه‌گذاری قابل‌توجه است. دولت باید این رویدادها را به‌عنوان بخشی از دیپلماسی فرهنگی و اقتصادی خود ببیند. همکاری بین نهادها گسترش یابد. هماهنگی بین وزارتخانه‌ها و بخش خصوصی، می‌تواند نقش مهمی در موفقیت ایران در این رویدادها ایفا کند.
حضور ایران در اکسپوها، نمادی از توانمندی، فرهنگ و اراده ملی بود. این حضور، از زمان امیرکبیر تا امروز، باوجود تمام فراز و نشیب‌ها ادامه داشت؛ اما اکنون، این صدا خاموش شده است. قطع حضور ایران در اکسپو 2025 ژاپن، نه‌تنها یک شکست استراتژیک است، بلکه هشداری برای آینده است.
زمان آن رسیده که با انتقادی جدی، از این اشتباهات درس بگیریم و دوباره هویت خود را در عرصه بین‌المللی بازسازی کنیم. اکسپو ژاپن فرصتی بود که از دست رفت، اما نباید اجازه دهیم این روند ادامه پیدا کند. ایران، با همه توانمندی‌هایش، شایسته حضور پررنگ در این صحنه‌های جهانی است.
جدیدترین اخبار
ایران، مدعی اصلی گروه در انتخابی جام جهانی بسکتبال
افزایش 12 درصدی صادرات غیرنفتی بحرین در سه ماهه سوم سال جاری به ارزش 2.8 میلیارد دلار
انرژی در نهاد انقلاب هوش مصنوعی قرار دارد
افزایش کشته شدگان آتش‌سوزی هنگ‌کنگ به ۵۵ نفر
اعلام زمان ثبت‌نام دو کنکور مهم سال ۱۴۰۵/دفترچه آزمون فرهنگیان اواخر آذر منتشر می‌شود
تمامی مجموعه‌های ورزشی استان هرمزگان ۶ تا ۹ آذرماه تعطیل شد
حواشی هفته
ارائه خدمات رایگان دندانپزشکی با حمایت شرکت پالایش نفت بندرعباس در مناطق محروم
راه‌اندازی دبیرخانه داوری و شورای حل اختلاف ویژه نظام مهندسی ساختمان در هرمزگان
پایان عملیات زهکشی و آغاز مرحله خاک‌ریزی در محله مسجد سیدنا حمزه و خور سیووه بندرتاریخی لافت
پیام تبریک شهردار و اعضای شورای اسلامی بندرلافت به جوانان سرافراز لافت
واژگونی پژو ۲۰۶ در محور بندرخمیر ـ کهورستان یک کشته بر جا گذاشت
بندرعباس در قلب نقشه مازوت‌سوزی؛ دود نیروگاه تا غرب شهر و گچین می‌رسد
آیا برای دنیایی که هنوز ساخته نشده آماده‌اید؟
واکاوی سه اثر برجسته از گابریل گارسیا مارکز
همه نمایندگان سیم‌کارت سفید دارند!
