سهم دولت چهاردهم در بایسته‌های تقویت سرمایه‌ اجتماعی بررسی شد؛ شاهـراه اعتمادسـازی

 سرمایه اجتماعی، چالش جوامع مدرن‌
چنان که اشاره شد، دوباره مطرح شدن سرمایه اجتماعی به عنوان یک مفهوم در دهه اول قرن فعلی رخ داد و پاسخی به مسائل و بحران‌های جوامع مدرن بود. رابرت پاتنام اندیشمند علوم سیاسی آمریکایی با انتشار کتاب بولینگ تنها در سال ۲۰۰۰، این مفهوم را دوباره در مرکز توجه مطالعات سیاسی و اجتماعی قرار داد. سرمایه اجتماعی متشکل از مجموعه مفاهیمی مانند اعتماد، هنجارها و پیوندهای اجتماعی است که موجب ایجاد انسجام در یک جامعه و مشارکت در امور اجتماع بر اساس نفع متقابل می‌شود. مطالعات سرمایه اجتماعی جنبه‌های مختلف و گسترده‌ای دارد، اما تمرکز اصلی آن بر مسئله و بحران بی‌اعتمادی و کاهش مشارکت سیاسی در جوامع مدرن است. ریشه‌های این بحران البته می‌تواند از جامعه‌ای به جامعه دیگر متفاوت باشد. در غرب این بحران تا حد زیادی معلول گسترش فرهنگ مصرف‌گرایی، دولت‌های محافظه‌کار مدرن و گسترش استفاده از رسانه‌های جدید است. در ایران نیز کاهش مشارکت سیاسی در سال‌های اخیر مسئله مهمی بوده است اما، دلایل کاهش مشارکت در ایران با غرب متفاوت و نیاز به آسیب‌شناسی مفصلی دارد که در حوصله این مقال نیست. در پرسش از امکانات و الزامات تقویت سرمایه اجتماعی، سهم اقدامات اساسی دولت در این زمینه بسیار مهم است.
دولت چهاردهم که با رویکرد و شعار وفاق ملی بر سر کار آمده، می‌تواند با ترمیم و تقویت اعتماد بین دولت و مردم، زمینه‌های همکاری موثری را به وجود آورد که راه تحقق اهداف ملی را هموار سازد. سه اقدام موثر دولت در این راستا می‌تواند عبارت از موارد زیر باشد:

1-تعهد به وعده‌های انتخاباتی
کاهش تورم و حل مشکلات معیشتی، استفاده از کارشناسان مجرب در هر حوزه برای سیاستگذاری‌های عمومی، توجه به عدالت و انصاف در حوزه جامعه و به خصوص زنان و قشر جوان، از وعده‌های مطرح شده توسط دکتر پزشکیان بودند. بنابراین انتظار می‌رود قدم به قدم این وعده‌ها محقق شده و رأی‌دهندگان جامه عمل پوشیدن حداقل بخشی از خواسته‌ها و انتظارات خود را در ماه‌های پیش رو مشاهده کنند. این امر می‌تواند در تقویت اعتماد مردم به دولت و سازوکارهای انتخاباتی و قانونی موثر بوده و در مشارکت مردم و بهبود نگاه آنان نسبت به مسئولان کشور تاثیر مثبت داشته باشد. وعده‌های بر زمین مانده بی‌تردید بر افزایش بدگمانی نسبت به انتخابات و شیوه‌های عمل سیاسی فعلی اثر خواهد گذاشت و عواقب آن در طولانی مدت بر پیکره جامعه و انسجام ملی، خطرآفرین خواهد بود.

2-رتباط شفاف و موثر با مردم
ارائه مرتب گزارش کار از طرف مسئولان کشور به مردم و شفافیت و صداقت آنها از دیگر عوامل اعتماد مردم به کارآمدی دولت است. در میان گذاشتن گزارش روند پیشرفت امور و حتی چالش‌های پیش رو با مردم و تسهیل ارتباط متقابل مردم با کارگزاران دولت، ضمن ارتقای شاخص مردم سالاری، به نوبه خود به ارتقای کیفیت حکمرانی نیز منجر خواهد شد. چرا که هیچگونه پیشرفت صرفا از بالا و بدون حضور و نظر مردم ممکن نخواهد بود و پشتیبانی، مشارکت و حضور موثر مردم نه تنها پشتوانه امنیت ملی بلکه پیش‌شرط لازم هر گونه از انواع توسعه است. این تعامل دو جانبه دولت و مردم با پیشرفت فناوری‌های ارتباطی هر روز بیشتر از دیروز سهل و امکان پذیر است و دولت چهاردهم می‌تواند گامی بزرگ در تحول و بهبود این رابطه بردارد.

3-نسل جوان، آینده‌سازان میهن
از آنجا که توجه به نسل جوان یکی دیگر از شعارهای اساسی دولت چهاردهم است، اقدامات دولت در برآوردن خواسته‌های این نسل میزانی برای ارزیابی کارنامه این دولت خواهد بود. این خواسته‌ها که از مسائل اقتصادی و معیشتی تا امور اجتماعی را در برمی‌گیرد انگیزه بسیاری از رأی‌دهندگان جوان در مشارکت در انتخابات اخیر بود. تعامل با نسل جوان، به عنوان نسلی که در دل اینترنت و فضای مجازی رشد کرده است و با چالش‌های نسلی خود روبرو بوده است، بایسته‌ها و مقتضیات خاص خود را دارد.
استفاده از کارشناسان، کارگزاران و نیروی انسانی جوان در امور اجتماعی و مشورت با آنان در امر سیاستگذاری در پیشبرد این تعامل قطعا حائز اهمیت بسیار خواهد بود. نسل جوان آینده‌سازان میهن و سرمایه ملی برای امروز و فردای ایرانند، با عطف و توجه کافی به این نسل و مشکلات آن، می‌توان گامی اساسی در ساخت آینده‌ای درخشان برای این مرز و بوم برداشت.

نویسنده/طاها سپهری